Absenoldeb tadolaeth, absenoldeb gofal newyddenedigol a thâl

Gall absenoldeb tadolaeth ddechrau ar:

• y dyddiad y cawsoch y baban/plentyn
• dyddiad y cyrhaeddodd y plentyn yn y DU (os ydych yn mabwysiadu o dramor)
• y dyddiad geni (neu'r diwrnod ar ôl os ydych chi'n gweithio)
• dyddiad a ddewiswyd ar ôl geni neu’r dyddiad y cawsoch y baban/plentyn.

Rhaid i chi roi 28 diwrnod o rybudd i'ch cyflogwr i newid y dyddiad dechrau.

Mae Absenoldeb Tadolaeth Statudol yn cael ei dalu – gelwir hyn yn Dâl Tadolaeth Statudol.

Gwiriwch a allwch chi gael Absenoldeb Tadolaeth neu Dâl TadolaethYn agor mewn ffenestr newydd gan ddefnyddio'r teclyn hwn ar GOV.UK.

I fod yn gymwys ar gyfer Absenoldeb Tadolaeth Statudol mae rhaid i chi fod yn:

• tad biolegol y plentyn
• mabwysiadwr y plentyn neu riant arfaethedig (os yw'n defnyddio dirprwy)
• gŵr neu bartner mam y plentyn (gan gynnwys partneriaid o'r un rhyw).

Mae rhaid i chi hefyd fod wedi bod yn gweithio i'ch cyflogwr am o leiaf 26 wythnos barhaus gan y naill neu'r llall:

• Diwedd y 15fed wythnos cyn wythnos y dyddiad geni neu cyn gynted ag y gallwch.
• Diwedd yr wythnos y dywedir wrthych eich bod wedi cael eich paru â'ch plentyn i'w fabwysiadu (ar gyfer mabwysiadu yn y DU). Gweler GOV.UK am fwy o fanylion am fabwysiadu o fewn y DU ac o dramorYn agor mewn ffenestr newydd

Gallwch gael Tâl Tadolaeth Statudol am hyd at bythefnos yn olynol, yn dibynnu ar faint o absenoldeb tadolaeth rydych chi'n ei gymryd.

Rhaid i chi roi digon o rybudd i'ch cyflogwr. Rhowch wybod iddynt yn ysgrifenedig o leiaf 15 wythnos cyn y dyddiad y disgwylir i'r babi gael ei eni .

Darganfyddwch fwy am absenoldeb tadolaeth yng Ngogledd IwerddonYn agor mewn ffenestr newydd ar nidirect.

Os ydych chi'n rhiant sy'n gweithio a bod angen gofal newydd-anedig ar eich babi ar ôl iddo gael ei eni, efallai y byddwch yn gallu cael absenoldeb ychwanegol â thâl, ar ben unrhyw absenoldeb arall y mae gennych hawl iddo eisoes, fel absenoldeb mamolaeth neu dadolaeth. Mae Absenoldeb Gofal Newydd-anedig ar gael yng Nghymru, Lloegr a'r Alban yn unig.

I fod yn gymwys ar gyfer Absenoldeb Gofal Newydd-anedig, mae angen i chi fodloni'r gofynion hyn:

• Rhaid i chi fod wedi’ch cyflogi.
• Rhaid i'ch babi fod wedi cael ei eni ar 6 Ebrill 2025 neu ar ôl y dyddiad hwn.
• Ar adeg geni eich babi, rhaid i chi fod yn un o'r canlynol: rhiant y babi, darpar riant (yn achos benthyg croth), neu bartner mam y babi. Rhaid i chi hefyd fod â chyfrifoldeb dros fagu'r plentyn neu'n disgwyl cael y cyfrifoldeb dros ei fagu. Mae rheolau tebyg yn berthnasol os ydych yn mabwysiadu.
• Rhaid i'ch babi gael ei dderbyn i ofal newydd-anedig o fewn 28 diwrnod i'w eni a rhaid iddo aros mewn gofal newydd-anedig am o leiaf saith diwrnod parhaus. Mae'r cyfnod saith diwrnod hwn yn dechrau'r diwrnod ar ôl i'ch babi dderbyn gofal newydd-anedig am y tro cyntaf.
• Rhaid defnyddio Absenoldeb Gofal Newydd-anedig i ofalu am eich babi.
• Rhaid cymryd yr absenoldeb mewn blociau o wythnos.

Darganfyddwch fwy am absenoldeb a thâl newydd-anedig ar Working Families

Gall rhieni cymwys newydd yng Nghymru, Lloegr, yr Alban a Gogledd Iwerddon ddefnyddio Absenoldeb Rhiant a Rennir.

Mae Absenoldeb Rhiant a Rennir yn caniatáu i chi rannu hyd at 50 wythnos o absenoldeb rhiant a 37 wythnos o dâl gyda’ch partner.

Cyhyd â bod eich cyflogwr yn cytuno, gallwch gymryd yr absenoldeb mewn hyd at dri bloc gwahanol hyd yn oed, yn hytrach na’i gymryd dros un cyfnod yn unig.

Mae hyn yn caniatáu i chi newid trefniadau os bydd angen arnoch.

Mae rhaid i fam y plentyn roi rhybudd cyfrwymol i ddod â’i habsenoldeb mamolaeth i ben er mwyn i’r naill ohonoch fod yn gymwys am Absenoldeb Rhiant a Rennir.

Gallwch gychwyn eich absenoldeb tra bydd y fam yn parhau i fod ar absenoldeb mamolaeth cyn belled â bod y rhybudd cyfrwymol wedi ei roi.

Mae’r meini prawf cymhwysedd ar gyfer Absenoldeb Rhiant a Rennir yr un fath â’r rhai ar gyfer Absenoldeb Tadolaeth Statudol.

Yn ogystal, yn ystod y 66 wythnos cyn yr wythnos pan ddisgwylir i’r babi gael ei eni (neu’r wythnos y cawsoch eich paru â’ch plentyn mabwysiedig) mae rhaid i’ch partner:

• fod wedi bod yn gweithio am o leiaf 26 wythnos (nid yn olynol o angenrhaid)
• wedi ennill cyfanswm o £390 o leiaf dros 13 o’r 66 wythnos (adiwch yr wythnosau a ildiodd y cyflog uchaf, nid yn olynol o angenrhaid).

Gallech fod yn gymwys hefyd am Dâl Rhiant a Rennir Statudol.

Gallwch hefyd weithio hyd at 20 o absenoldeb rhiant a rennir mewn cysylltiad, a elwir yn ddiwrnodau SPLIT, heb ddod â'ch absenoldeb rhiant neu dâl a rennir i ben.

Mae diwrnodau SPLIT fel cadw mewn cysylltiad â diwrnodau KIT yn ystod absenoldeb mamolaeth.

Am ragor o fanylion am weithio yn ystod absenoldeb rhieni a rennir,Yn agor mewn ffenestr newydd gweler Maternity Action

Y gyfradd Tâl Tadolaeth Statudol a Thâl Rhiant a Rennir Statudol yw’r lleiaf o:

• £187.18 yr wythnos
• 90% o’ch enillion wythnosol cyfartalog.

Fe’i telir i chi gan eich cyflogwr a fydd yn didynnu treth a chyfraniadau Yswiriant Gwladol cyn ei dalu i chi. 

I fod yn gymwys am Absenoldeb Tadolaeth Statudol rhaid eich bod wedi gweithio i’ch cyflogwr am 26 wythnos o leiaf yn barhaus cyn:

• y 15fed wythnos cyn y dyddiad pan ddisgwylir i’ch babi gael ei eni
• diwedd yr wythnos y parodd yr asiantaeth fabwysiadu chi â phlentyn.

Mae rhaid i chi fod yn ennill £125 yr wythnos o leiaf cyn treth a pharhau i weithio iddo hyd nes i’r babi gael ei eni (neu gael ei leoli gyda chi). 

Gallwch gael Tâl Rhiant a Rennir Statudol:

• os ydych yn gyflogai neu’n weithiwr
• os ydych yn gymwys i gael Tâl Tadolaeth Statudol a’ch partner yn gymwys i gael Tâl Mamolaeth Statudol, Lwfans Mamolaeth neu Dâl Mabwysiadu Statudol.

Mae rhaid i fam y plentyn ddod â’i thâl mamolaeth neu Lwfans Mamolaeth i ben er mwyn i’r naill ohonoch fod yn gymwys am Dâl Rhiant a Rennir Statudol.

I wneud cais am absenoldeb a thâl tadolaeth, mae rhaid i chi ddweud wrth eich cyflogwr eich bod yn mynd ar absenoldeb tadolaeth ac yn gofyn am dâl tadolaeth o leiaf 15 wythnos cyn dyddiad geni disgwyliedig eich babi.

Os ydych yn mabwysiadu, mae rhaid i chi ddweud wrthynt:

• 28 diwrnod cyn i chi fod eisiau’ch tâl tadolaeth ddechrau, neu
• o fewn saith diwrnod wedi i’r asiantaeth fabwysiadu ddweud wrthych fod babi wedi ei ddewis ar eich cyfer am absenoldeb tadolaeth.

Mae rhaid i chi rhoi gwybod i’ch cyflogwr yn ysgrifenedig os dymunwch ddechrau Absenoldeb neu Dâl Rhiant a Rennir

Mae rhaid i'ch partner wneud cais i'w gyflogwr ei hun.

Mae rhaid i chi roi rhybudd ysgrifenedig i'ch cyflogwr os ydych am ddechrau Absenoldeb neu Dâl Rhannu Rhiant.

Gellir rhoi rhybudd ar yr un pryd os ydych yn gymwys ar gyfer y ddau.

Os newidiwch eich meddwl ynglŷn â’r dyddiadau neu faint o Absenoldeb neu Dâl y bwriadwch eu cymryd, mae rhaid i chi roi wyth wythnos o rybudd o leiaf cyn cychwyn unrhyw gyfnod o absenoldeb.

Os ydych yn gyflogai ar absenoldeb mamolaeth neu fabwysiadu, mae gennych hawl i 18 mis o ddiogelwch rhag diswyddiad. Rydych wedi'ch diogelu o ddyddiad eich geni neu ddyddiad mabwysiadu disgwyliedig.

Os ydych yn cymryd chwe wythnos o absenoldeb rhiant a rennir parhaus, rydych hefyd wedi’ch diogelu am 18 mis rhag diswyddiad. Darganfyddwch beth mae’r gyfraith yn dweud am wahaniaethu ar sail beichiogrwydd a mamolaethYn agor mewn ffenestr newydd ar Acas.

Os nad yw’ch cyflogwr yn meddwl bod angen iddynt roi tâl tadolaeth i chi, neu rydych yn teimlo nad ydynt yn talu’r swm iawn:

• darganfyddwch a yw'r hyn sy'n digwydd yn y gwaith yn gwahaniaethuYn agor mewn ffenestr newydd ar Gyngor ar Bopeth. Os ydych chi'n byw yng Ngogledd Iwerddon, cysylltwch â'r ECNI am gyngorYn agor mewn ffenestr newydd
• siaradwch â'ch cyflogwr – efallai y byddwch chi'n gallu ei ddatrys yn anffurfiol. Os nad ydych yn siŵr ble i ddechrau, ceisiwch siarad â'ch undeb llafur neu gynrychiolydd cyflogwyr os oes gennych un – neu am gymorth ar hawliau absenoldeb tadolaethYn agor mewn ffenestr newydd ewch i Acas.
• os nad ydych yn gallu datrys y broblem, gallwch wneud cwyn ysgrifenedig – darganfyddwch fwy ar gymryd camau am wahaniaethu yn y gwaithYn agor mewn ffenestr newydd ar Gyngor ar Bopeth.

• Ystyriwch gymryd absenoldeb blynyddol neu absenoldeb rhiant di-dâl yn lle hynny. Am fwy o fanylion gweler ein hadran ar Absenoldeb rhiant cyffredin 
• Gofynnwch i’ch cyflogwr a allwch newid i batrwm gweithio mwy hyblyg.
• Os ydych yn Hunangyflogedig, darganfyddwch fwy am gymryd amser i ffwrdd i helpu â babi newydd ar wefan DAD.info.

Gallwch gymryd amser i ffwrdd di-dâl i fynd i ddau apwyntiad cynenedigol os mai chi yw:

• tad y babi
• y priod neu'r partner sifil
• mewn perthynas hirdymor
• y rhiant arfaethedig mewn trefniant geni plant ar ran pobl eraill.

Gallwch gymryd hyd at 6.5 awr fesul apwyntiad. Efallai y bydd eich cyflogwr yn caniatáu mwy.

Os ydych chi'n weithiwr parhaol, gallwch gymryd yr absenoldeb hwn ar unwaith.

Rhaid i weithwyr asiantaeth fod wedi bod yn y swydd am 12 wythnos i fod yn gymwys.