Os yw'r arian rydych wedi bod yn ei ddefnyddio i dalu am eich gofal tymor hir yn dod i ben, dyma'r opsiynau cyllido eraill y gallwch roi cynnig arnynt.
Help i dalu am eich costau gofal os ydych yn brin o arian
Cael help gan eich cyngor lleol neu HSCNI
Os na allwch fforddio talu am eich gofal, gall eich cyngor lleol neu'ch Ymddiriedolaeth Iechyd a Gofal Cymdeithasol yng Ngogledd Iwerddon (HSCNI) ddarparu ar gyfer eich anghenion gofal. Gallai hyn olygu na fyddwch yn derbyn yr un lefel o ofal neu os oes gennych lais yn y math o ofal a gewch.
Dilynwch y camau hyn i weithio allan beth sydd angen i chi ei wneud
Gwiriwch a ydych yn gymwys i gael cyllid
Efallai y bydd eich awdurdod lleol neu'ch HSCNI yn gallu helpu gyda chyllid os yw eich cynilion a'ch asedau'n llai na'r trothwy yn y tabl isod:
| Rhanbarth | Trothwy cynilion a chyfalaf uwch ar gyfer unrhyw gyllid cyngor lleol | Trothwy cynilion a chyfalaf is ar gyfer uchafswm cyllid cyngor lleol |
|---|---|---|
|
Lloegr |
£23,250 |
£14,250 |
|
Cymru |
£24,000 (gofal cartref) neu £50,000 (gofal mewn cartref gofal) |
£24,000 (gofal cartref) neu £50,000 (gofal mewn cartref gofal) |
|
Yr Alban |
£35,000 |
£21,500 |
|
Gogledd Iwerddon |
£23,250 |
£14,250 |
Neu rydych chi'n disgwyl iddyn nhw fod o fewn y tri mis nesaf.
Os ydych yn berchennog tŷ, ni chyfrifir gwerth eich cartref os:
- rydych yn derbyn gofal yn y cartref
- rydych mewn cartref gofal, ond mae eich partner, priod neu ddibynnydd arall yn dal i fyw yn eich cartref.
Gweler manylion llawn yn ein canllaw Cymorth gyda chostau gofal hirdymor gan eich cyngor lleol neu HSNI.
Os ydych chi'n byw yng Ngogledd Iwerddon, darganfyddwch sut mae'r HSCNIYn agor mewn ffenestr newydd yn gweithio allan faint y mae angen i chi ei dalu yn nidirect.
Os ydych yn gymwys, gofynnwch am ailasesiad o'ch anghenion gofal
Gofynnwch i'ch cyngor lleol neu HSCNI am asesiad anghenion gofal diwygiedig.
Mae hyn er mwyn pennu pa mor dda rydych chi'n rheoli tasgau bob dydd ac os oes angen cymorth arnoch – gweler sut mae asesiad gofal yn gweithio.
Os yw'ch asesiad gofal yn dangos bod angen gofal â thâl arnoch, fel lle mewn cartref gofal, trefnir asesiad ariannol i weld a ydych yn gymwys i gael cyllid. Bydd hyn yn edrych ar eich incwm, cynilion ac asedau.
Byddwch yn ymwybodol, os bydd gofyn i chi ddefnyddio'ch asedau i dalu am gostau gofal, efallai y byddwch yn gymwys i gael cymorth ariannol yn y pen draw. Cadwch lygad ar eich cyllid ac ystyriwch wneud cais am gymorth cyn iddynt ostwng islaw'r trothwyon ar gyfer cyllid.
Os ydych chi'n byw yng Nghymru, Lloegr neu'r Alban, dewch o hyd i'ch cyngor lleol yn GOV.UKYn agor mewn ffenestr newydd
Os ydych yn byw yng Ngogledd Iwerddon, dewch o hyd i'ch HSCNI lleol yn nidirectYn agor mewn ffenestr newydd
Os oes gennych anabledd neu broblem feddygol, gwiriwch os ydych yn gymwys i gael gofal iechyd am ddim gan y GIG
Os oes gennych anabledd neu broblem feddygol gymhleth, efallai y byddwch yn gymwys i gael gofal iechyd parhaus am ddim gan y GIG (gofal parhaus y GIG i bobl dan 18 oed).
Mae hyn yn cynnwys:
- gofal personol
- costau gofal iechyd
- help gyda thasgau bywyd bob dydd, fel gofal nyrsio neu dalu am therapi arbenigol
- llety os ydych mewn cartref gofal, neu
- cymorth i ofalwyr os ydych yn derbyn gofal gartref.
Gofynnwch i'ch meddyg neu weithiwr cymdeithasol drefnu asesiad.
Darganfyddwch fwy yn ein canllaw Gofal iechyd parhaus y GIG a gofal nyrsio a ariennir gan y GIG
Darganfyddwch Os ydych yn gymwys i gael budd-daliadau a grantiau
Gwiriwch os ydych yn gymwys i gael budd-daliadau a grantiau
Cyn i chi wneud unrhyw beth, gwnewch yn siŵr eich bod yn hawlio popeth y mae gennych hawl iddo. Gallai hyn helpu i ychwanegu at eich incwm os nad ydych yn gymwys i gael cyllid.
Dilynwch y camau hyn i weithio allan beth sydd angen i chi ei wneud
Gwiriwch os ydych yn gymwys i gael Lwfans Gweini
Mae'r Lwfans Gweini yn ddi-dreth ac nid yw'ch cynilion na'ch incwm yn effeithio arno. Mae hyn yn golygu nad oes ots faint o arian sydd gennych na faint rydych yn ei ennill.
Efallai y bydd gennych hawl iddo os:
- rydych wedi cyrraedd oedran Pensiwn y Wladwriaeth neu’n hŷn.
- rydych angen help gyda gofal personol oherwydd salwch neu anabledd
- rydych yn talu eich costau gofal eich hun ar hyn o bryd (fel arfer ni allwch ei gael os yw'ch awdurdod lleol yn talu am eich cartref gofal).
Gallwch wneud cais unwaith y byddwch wedi bod angen gofal am o leiaf chwe mis, neu ar unwaith os ydych yn derfynol wael.
Mae'r swm y byddwch yn ei gael yn dibynnu ar y gofal sydd ei angen arnoch. Er enghraifft, os oes angen help arnoch drwy'r amser neu ddim ond yn ystod y dydd neu'r nos. Gall hyn fod yn wahanol i'r gofal rydych yn ei gael ar hyn o bryd.
Darganfyddwch fwy am Lwfans Gweini, gan gynnwys sut i hawlio:
- Yng Nghymru, Lloegr neu'r Alban ar Lwfans Gweini ar GOV.UKYn agor mewn ffenestr newydd
- Yng Ngogledd Iwerddon ar Lwfans Gweini ar nidirectYn agor mewn ffenestr newydd
Gwiriwch pa fudd-daliadau eraill y gallwch wneud cais amdanynt
P'un a oes gennych anghenion gofal neu anabledd ai peidio, mae'n werth gwirio a ydych yn gymwys i gael unrhyw gymorth ychwanegol.
Defnyddiwch ein Cyfrifiannell budd-daliadau i wirio'n gyflym beth allech ei gael.
Er enghraifft, os ydych o dan oedran Pensiwn y Wladwriaeth, gallai Taliadau Annibyniaeth Personol eich helpu i dalu costau gofal.
Darganfyddwch fwy yn ein canllaw Budd-daliadau i helpu gyda'ch anabledd neu anghenion gofal
Gwiriwch os allwch gael gostyngiad Treth Cyngor neu Ardrethi
Os oes angen eiddo mwy neu wedi'i addasu arnoch oherwydd anabledd, neu os oes gennych nam meddyliol difrifol, efallai y bydd gennych hawl i dalu dim neu lai o Dreth Cyngor neu Ardrethi.
- Yng Nghymru, Lloegr a'r Alban, efallai y byddwch yn gallu talu Treth Cyngor am fand is na'r eiddo rydych yn byw ynddo. Er enghraifft, os ydych chi'n byw mewn eiddo Band B oherwydd bod angen lle arnoch i fynd o gwmpas mewn cadair olwyn, efallai mai dim ond Band A y bydd angen i chi dalu Treth Cyngor Band A. Os ydych chi'n byw ar eich pen eich hun, neu gyda rhywun nad oes rhaid iddo dalu'r Dreth Cyngor, gallwch hawlio gostyngiad person sengl.
- Yng Ngogledd Iwerddon, gallwch gael gostyngiad o 25% ar eich Ardrethi os yw'ch cartref wedi'i addasu i ddiwallu eich anghenion.
Os byddwch yn symud i gartref gofal a bod eich eiddo yn wag, ni fyddwch fel arfer yn talu Treth Cyngor na Chyfraddau nes iddo gael ei werthu.
Cysylltwch â'ch cyngor lleol i gael gwybod mwy am eu cynllun Gostyngiad Treth Cyngor neu Ryddhad Ardrethi.
Yng Nghymru a Lloegr, dewch o hyd i'ch cyngor lleol ar GOV.UKYn agor mewn ffenestr newydd
Yn yr Alban, dewch o hyd i'ch cyngor lleol ar mygov.scotYn agor mewn ffenestr newydd
Yng Ngogledd Iwerddon, canllaw i gyfraddau ar indirectYn agor mewn ffenestr newydd
Chwilio am grant anabledd
Mae grant yn rhodd nad oes rhaid i chi ei ad-dalu. Mae llawer o elusennau ac ymddiriedolaethau yn y DU yn darparu grantiau i helpu gyda chostau ychwanegol salwch neu anabledd.
Darganfyddwch pa grantiau sydd ar gael a sut i wneud cais yn ein canllaw Grantiau elusennol ar gyfer pobl sâl neu anabl.
Darganfyddwch Beth i'w wneud os ydych chi'n derbyn gofal yn y cartref
Beth i'w wneud os ydych chi'n derbyn gofal yn y cartref
Dyma ffyrdd o ryddhau arian i helpu i dalu am eich costau gofal, gan gynnwys dod o hyd i fwy o ddarparwyr gofal fforddiadwy
Dilynwch y camau hyn i weithio allan beth sydd angen i chi ei wneud
Adolygu eich cyllideb
Defnyddiwch ein Cynllunydd cyllideb am ddim i wirio a oes unrhyw feysydd lle gallwch chi dorri'n ôl.
Ffordd arall o gynyddu eich incwm yw lleihau'r swm rydych chi'n ei wario. Efallai na fydd hyn yn bosibl, ond dyma rai pethau i roi cynnig arnynt:
- canslo tanysgrifiadau neu wasanaethau nad ydych yn eu defnyddio, neu y gallech fyw hebddyn nhw
- gweld a ydych yn gymwys i gael tariffau cymdeithasol incwm isel rhatach ar gyfer nwy a thrydan
- gwiriwch a allwch chi gynilo trwy newid darparwyr, gan gynnwys:
- rhyngrwyd
- symudol
- nwy a thrydan
- yswiriant cartref a char
- rhyngrwyd
- os ydych chi'n talu llog cerdyn credyd, ystyriwch ei symud i gerdyn balans di-log
- gweld a allwch gael biliau dŵr rhatach gyda mesurydd dŵr (yng Nghymru a Lloegr)
- gwnewch eich siopa bwyd mewn archfarchnad rhatach neu brynu brandiau rhatach.
Wrth ganslo, gwiriwch delerau eich contract bob amser oherwydd efallai y bydd yn rhaid i chi dalu ffi i adael yn gynnar.
Os ydych chi eisoes yn cael trafferthion gyda biliau eraill os ydych wedi methu taliad, gweler ein teclyn Blaenoriaethwr Biliau neu ein teclyn Lleolwr Cyngor ar Ddyledion
Chwilio am ddarparwyr gofal eraill
Dilynwch y camau hyn os oes angen i chi ddod o hyd i ddarparwr gofal rhatach. Er enghraifft, os na fydd cyllid gan eich cyngor neu HSCNI yn talu eich costau cyfredol.
- Dechreuwch drwy ymchwilio i wasanaethau gofal yn eich ardal a chymharu eu costau a'u gwasanaethau.
- Cysylltwch â'r gwasanaethau cymdeithasol lleol neu elusennau am gyngor a chymorth i ddod o hyd i opsiynau addas o fewn eich cyllideb.
- Mynnwch argymhellion gan ffrindiau, teulu neu weithwyr gofal iechyd proffesiynol a allai fod â phrofiad gyda darparwyr gofal yn eich ardal.
Darganfyddwch Beth i'w wneud os ydych mewn cartref gofal
Beth i'w wneud os ydych mewn cartref gofal
Mae'n bwysig deall eich opsiynau a chynllunio sut i barhau i ariannu eich lle. Bydd hyn yn helpu i sicrhau trosglwyddiad llyfn a gofal parhaus.
Dilynwch y camau hyn i weithio allan beth sydd angen i chi ei wneud
Gwiriwch a allwch aros yn eich cartref gofal presennol
Mae'n bwysig peidio â methu taliad i'ch cartref gofal. Yn hytrach, gwnewch gais am gyllid o leiaf dri mis cyn i'ch cynilion a'ch asedau ddisgyn o dan y trothwyon.
Os yw'ch asesiad anghenion gofal diweddaraf yn cytuno bod angen lle arnoch mewn cartref gofal, mae'n rhaid i'ch cyngor lleol neu'ch ymddiriedolaeth gynnig dewis o leiaf un cartref i chi.
Ond efallai na fydd yr opsiynau hyn yn cynnwys y cartref gofal rydych chi ynddo eisoes oherwydd efallai na fydd y cyllid yn cwrdd â'ch costau cyfredol. Nid yw hyn yn golygu bod yn rhaid i chi symud i gartref arall.
Gwiriwch eich contract i ddeall eich hawliau. Er enghraifft, mae rhai darparwyr gofal yn cynnig yr opsiwn i aros tra byddwch yn gwneud cais am gyllid, neu efallai y byddant yn derbyn y gyfradd is gan eich cyngor lleol.
Dewis arall yw gweld a allwch symud i ystafell fwy fforddiadwy neu a rennir yn yr un cartref.
Efallai y byddwch hefyd yn gallu ychwanegu at y swm y gallwch chi a'r cyngor ei fforddio, sy'n aml yn cael ei wneud gan aelodau'r teulu. Mae costau gofal yn cynyddu bob blwyddyn felly gwnewch yn siŵr bod pwy bynnag sy'n talu yn deall faint y byddai angen iddynt gyllidebu ar ei gyfer.
Os oes angen i chi symud i gartref gofal rhatach
Os na allwch fforddio aros yn eich cartref gofal presennol, efallai y bydd angen i chi symud.
Bydd angen i chi ddod o hyd i gartref gofal sy'n derbyn cyllid gan y cyngor neu HSCNI fel taliad llawn.
Am wybodaeth lawn:
Yn Lloegr, sut i ddechrau trefnu gofal ar Age UKYn agor mewn ffenestr newydd
Yng Nghymru, am dalu am gartref gofal ar Age CymruYn agor mewn ffenestr newydd
Yn yr Alban, gweler ‘Cyllid cartref gofal’ ar Age ScotlandYn agor mewn ffenestr newydd
Yng Ngogledd Iwerddon, awgrymiadau ar ddod o hyd i gartref gofal da ar Age NIYn agor mewn ffenestr newydd