Rhestr wirio symud tŷ ar gyfer rhentwyr preifat

Dyma restr syml o bethau i'w gwneud, gyda dolenni i'n canllawiau eraill os oes angen mwy o wybodaeth arnoch.

Mae llawer o gostau i'w hystyried wrth rentu cartref, gan gynnwys:

• rhent
• y blaendal
• biliau
• costau symud
• prynu dodrefn neu eitemau newydd, a
• costau byw parhaus, fel bwyd a theithio.

Gweler dod o hyd i gartref rhent y gallwch ei fforddio am fwy o wybodaeth. 

Gallwch ddod o hyd i gartrefi:

• ar safleoedd chwilio eiddo – fel Rightmove, SpareRoom a Zoopla
• mewn ffenestri gwerthwyr tai, ac
• ar rwydweithiau cymdeithasol – fel Facebook Marketplace a Gumtree.

Os ydych chi'n cael trafferth dod o hyd i gartref, gweler Dod o hyd i gartref rhent y gallwch fforddio am help - gan gynnwys sut i wneud cais am dai cymdeithasol. 

Peidiwch byth â throsglwyddo unrhyw arian na chytuno i rentu eiddo heb ei weld yn gyntaf. Gallai hyn fod yn sgam ac efallai na fydd yr eiddo yn bodoli.   

Trefnwch ymweliad bob amser ac ymddiriedwch yn eich greddf – os nad yw rhywbeth yn ymddangos yn iawn (fel bod yr eiddo'n rhy rhad) yna mae'n debyg ei bod yn rhy dda i fod yn wir.

Os ydych chi'n ansicr am unrhyw beth, gofynnwch. Er enghraifft, os byddwch yn sylwi ar ddifrod, gofynnwch a fydd wedi’i drwsio cyn i chi symud i mewn. Mae hefyd yn werth nodi pethau i lawr neu dynnu lluniau er mwyn i chi allu ystyried popeth wrth benderfynu.

Os aeth yr ymweliad yn dda, y cam nesaf yw gwirio ddwywaith y gallwch fforddio popeth:

• cael dyfynbrisiau cywir ar gyfer biliau, ac
• ail-ysgrifennu eich cyllideb.

Os ydych yn siŵr y gallwch ei fforddio, gwnewch gais am yr eiddo.

Pan fyddwch yn gwneud cais am gartref rhent, fel arfer bydd angen i chi ddarparu ID a phasio ychydig o wiriadau, megis:

• gwiriad credyd, a
• gofyn i'ch landlord blaenorol a'ch cyflogwr am eirda.

Efallai y gofynnir i chi hefyd am warantwr rhent. Mae hyn fel arfer yn rhywun rydych chi'n ei adnabod a fydd yn gyfreithiol gyfrifol am dalu'ch rhent os na allwch chi. Gweler gwarantwyr rhent wedi'u hesbonio am fwy o wybodaeth.   

Mae'r holl ffioedd rhentu wedi'u gwahardd yn yr Alban, ond yng Nghymru, Lloegr a Gogledd Iwerddon efallai y gofynnir i chi dalu blaendal ad-daladwy i gadw'r eiddo tra bod gwiriadau yn cael eu gwneud. Ni ellir codi ffioedd ymlaen llaw am unrhyw beth arall.

Yng Nghymru a Lloegr, gall hyn fod yn uchafswm o wythnos o rent.

Mae cytundeb tenantiaeth yn cynnwys yr holl reolau a chyfrifoldebau y bydd angen i chi eu dilyn, felly gwiriwch yn ofalus cyn llofnodi. Gweler ein canllaw ar hawliau tenantiaid am wybodaeth lawn.

Os oes unrhyw beth nad ydych yn siŵr amdano, gofynnwch i'ch landlord neu asiant gosod. Mae hefyd yn werth gwirio ddwywaith a oes unrhyw beth arall y gallech orfod talu amdano heblaw rhent.

Fel arfer, bydd angen i chi dalu blaendal cyn y gallwch symud i mewn. Os nad oes unrhyw ddifrod neu rent heb ei dalu ar ddiwedd eich tenantiaeth, dylech gael y cyfan yn ôl.

Mae rheolau ar faint y gall blaendal fod:

Mae'r rhan fwyaf o gytundebau rhentu newydd yn ei gwneud yn ofynnol i'ch blaendal gael ei ddiogelu mewn cynllun amddiffyn a gymeradwywyd gan y llywodraeth. Mae hyn yn golygu bod cwmni annibynnol yn dal gafael ar eich arian yn hytrach na'ch landlord neu'ch asiant gosod.

Mae'n rhaid i'ch landlord ddweud wrthych pa ddarparwr cynllun diogelu sydd â'ch arian, fel arfer o fewn 35 diwrnod i'w dderbyn.

1. Unwaith y byddwch wedi cytuno ar ddyddiad symud, dyma beth i'w wneud nesaf:
2. Rhowch rybudd ar eich lle presennol os ydych eisoes yn rhentu. Bydd angen i chi ei adael yn yr un cyflwr ag y gwnaethoch ei gael (ar wahân i newidiadau byw arferol), felly ystyriwch a hoffech drefnu glanhawyr.
3. Sefydlwch archeb sefydlog ar gyfer eich taliad rhent.
4. Os ydych yn symud i mewn gydag eraill, penderfynwch pwy fydd yn gyfrifol am filiau neu brynu eitemau penodol – gweler Rhentu gyda phartner neu gyd-letywyr.
5. Chwiliwch o gwmpas i ddod o hyd i'r fargen orau ar gyfer eich biliau (oni bai bod gennych gontract 'wedi'i gynnwys'), fel:
   1. rhyngrwyd
   2. nwy a/neu drydan
   3. yswiriant cynnwys
6. Sefydlu cyfrifon gyda darparwyr na allwch eu newid fel arfer, fel:
   1. Treth Cyngor neu Ardrethi
   2. Dŵr
   3. Trwydded Deledu
7. Prynwch unrhyw beth sydd ei angen arnoch o'r diwrnod cyntaf, fel:
   1. dodrefn
   2. eitemau cegin
8. Ystyriwch sefydlu ailgyfeirio post ar gyfer eich post a chofrestru i bleidleisio.te. 

Dyma restr o hanfodion ar gyfer y diwrnod symud:

1. Casglwch yr allweddi neu gwrdd yn yr eiddo.
2. Gwiriwch y rhestr eiddo yn ofalus (y rhestr o eitemau sydd wedi'u cynnwys a'r difrod presennol) yn erbyn yr eiddo i sicrhau bod:
   1. popeth a restrir yn bresennol ac yn gywir
   2. y gwresogi, y plymio a'r offer yn gweithio, gan gynnwys larymau mwg
   3. unrhyw ddifrod yn cael ei nodi
   4. unrhyw drwydded parcio wedi'i chynnwys wedi ei darparu
3. Codwch unrhyw faterion a gofynnwch i'r rhestr eiddo gael ei diweddaru cyn ei arwyddo.
4. Tynnwch eich lluniau eich hun tra bo'r eiddo yn wag o hyd.
5. Gofynnwch am gael gweld:
   1. lle mae'r stopfalf (y rheolaeth i ddiffodd y dŵr mewn argyfwng)
   2. lle mae'r mesuryddion trydan a/neu nwy
6. Tynnwch luniau o'r mesurydd. Bydd angen i chi ddarparu darlleniadau mesurydd agoriadol i'ch darparwr ynni felly dim ond am y swm rydych chi'n ei ddefnyddio y codir arnoch chi.
7. Cadwch unrhyw waith papur a roddwyd i chi yn ddiogel, fel eich cytundeb tenantiaeth, tystysgrif diogelwch nwy a pherfformiad ynni.

Dyma restr wirio ar gyfer symud allan:

1. Cytunwch ar ddyddiad symud allan gyda'ch landlord neu asiant gosod eiddo - dylid rhestru faint o rybudd y bydd angen i chi ei roi yn eich cytundeb tenantiaeth.
2. Cysylltwch â'ch darparwyr biliau – efallai y bydd yn rhaid i chi roi rhybudd iddynt os ydych mewn contract.
3. Trefnuwch wasanaethau symud tŷ – fel cwmni symud tŷ, llogi fan a glanhawyr.
4. Ar ôl i chi symud eich eiddo allan, tynnwch luniau – gan gynnwys darlleniadau mesurydd terfynol.
5. Ar ôl eich archwiliad terfynol, rhowch eich allweddi yn ôl.
6. Gofynnwch am eich blaendal yn ôl. Os nodwyd unrhyw ddifrod yn yr archwiliad terfynol, neu os oedd eitemau o'r rhestr eiddo ar goll neu wedi torri, efallai y bydd eich landlord neu asiant gosod eiddo yn gofyn am gadw ychydig o'r arian. Os nad ydych chi'n cytuno, edrychwch ar broblemau wrth gael eich blaendal yn ôl.
7. Canslwch biliau sy'n weddill a darparu darlleniadau mesurydd terfynol.
8. Canslwch yr archeb sefydlog ar gyfer eich hen rent.

Mae'r broses yn wahanol os gofynnwyd i chi adael, er enghraifft gwirio a yw'r hysbysiad troi allan yn ddilys. Gweler Help gyda throi allan am help cam wrth gam llawn.