Help i dalu am angladd

Cost cyfartalog, cyn eitemau dewisol megis blodau ac arlwyo, yw tua £4,285. Er fe all hyn amrywio’n fawr gan ddibynnu ar y math o angladd a ddewisir.

Gallwch darganfod fwy am sut i gadw’r gost hon i lawr yn ein canllaw Faint y mae angladd yn ei gostio?

Weithiau, mae’r ymadawedig wedi talu am yr angladd yn barod. Os felly, bydd ysgutor yr ystâd yn gofalu am dalu bil yr angladd.

Efallai ei fod:

• wedi gadael ychydig o arian yn ei ystâd i dalu amdano ar ffurf gynilion neu fuddsoddiadau
• gyda chynllun angladd rhagdaledig
• gyda chynllun yswiriant bywyd.

Mae rhai cyflogwyr yn talu swm sefydlog os ydych yn marw, a all helpu i dalu am angladd.

Fel arall, mae aelod o’r teulu neu gyfaill yn talu am yr angladd. Ond gallant gael costau’r angladd yn ôl gan yr ystâd os oes digon o arian ynddi.

Gall y cyngor lleol neu’r ysbyty drefnu Angladd Iechyd CyhoeddusYn agor mewn ffenestr newydd:

• os nad oes digon o arian yn yr ystâd i dalu amdano
• os nad oes teulu neu ffrindiau ar gael i drefnu’r angladd.

Amlosgiad a drefnir fel arfer. Cewch fynychu’r angladd ond y cyngor lleol fydd yn penderfynu ar yr amser a’r dyddiad.

Cynhelir gwasanaeth byr fel arfer, ond ni fydd pethau ychwanegol fel blodau, ceir neu hysbysiadau yn y papurau newydd lleol, yn cael eu cynnwys.

Os ydych chi’n derbyn rhai budd-daliadau, gallwch hefyd wneud cais am Daliad Angladd gan y llywodraeth i’ch helpu i dalu am yr angladd.

Mae Taliad Costau Angladd, a elwir yn ‘Funeral Support payment’ yn yr Alban yn gynllun llywodraeth i bobl ar incwm isel sy’n derbyn rhai budd-daliadau, i’w helpu i dalu am angladd.

Os byddwch yn cael un o’r taliadau hyn, bydd yn rhaid i chi fel arfer dalu’r llywodraeth yn ôl o unrhyw arian y byddwch chi’n ei dderbyn o ystâd y person, megis eu cynilion.

Ni fydd yn talu’r bil angladd llawn, felly mae’n bosibl y bydd yn rhaid i chi dalu hyd at draean o gost angladd syml.

Gall helpu i dalu am:

• dystysgrifau marwolaeth neu ddogfennau eraill
• ffioedd amlosgfa, gan gynnwys cost tystysgrif meddyg
• teithio i drefnu neu fynd i’r angladd
• cost symud y corff o fewn y DU, os yw’n cael ei symud dros 50 milltir
• ffioedd claddu ar gyfer plot penodol
• gallwch hefyd dderbyn arian ar gyfer unrhyw dreuliau angladd eraill, megis ffioedd trefnydd angladdau, blodau neu’r arch.

Os ydych yn cael un neu fwy o’r budd-daliadau cymhwyso canlynol:

• Cymhorthdal Incwm
• Budd-dal Tai
• yr elfen anabledd neu anabledd difrifol Credyd Treth Gwaith
• Credyd Pensiwn
• Credyd Cynhwysol
• Credyd Treth Plant
• Lwfans Ceisio Gwaith yn seiliedig ar incwm
• Lwfans Cyflogaeth a Chymorth yn seiliedig ar incwm.

Mae’r Taliad Treuliau Angladd hefyd yn ddibynnol ar y berthynas a gawsoch â’r unigolyn a fu farw. I fod yn gymwys, mae’n rhaid eich bod wedi bod yn un o’r canlynol:

• partner, ffrind agos neu berthynas i’r unigolyn a fu farw
•  rhiant babi marw-anedig ar ôl 24 wythnos o feichiogrwydd
• rhiant plentyn sydd wedi marw a oedd o dan 16, neu o dan 20 oed ac mewn addysg gymeradwy amser llawn.

At ddibenion hawlio taliad angladd, rydych yn berthynas agos os mai chi oedd:

• y rhiant, tad-yng-nghyfraith, mam-yng-nghyfraith neu lys-riant
• y mab, mab-yng-nghyfraith, llys-fab neu lys-fab-yng-nghyfraith
• y ferch, merch-yng-nghyfraith, llysferch neu lys-ferch-yng-nghyfraith
• y brawd neu’r brawd yng nghyfraith l chwaer neu chwaer yng nghyfraith.

Y person a fu farw yw eich partner os oeddech:

• yn byw gyda nhw a nhw oedd eich gŵr, gwraig neu bartner sifil neu’n byw gyda nhw fel petaech yn gwpl priod
• yn byw gyda nhw fel petaech yn gwpl priod yn union cyn i chi neu nhw fynd i fyw mewn cartref gofal
• yn gwpl priod neu’n bartneriaid sifil ac yn byw yn yr un cartref gofal
• yn byw gyda’ch gilydd fel petaech yn gwpl priod yn yr un cartref gofal cyn i’ch partner farw.

Mae gennych chwe mis o ddyddiad yr angladd i wneud cais. Gweler y tabl isod i ddarganfod sut i wneud cais yn eich rhanbarth.

Yn agor mewn ffenestr newydd

Mae budd-daliadau profedigaeth eraill ar gael i’ch helpu i ymdopi’n ariannol ar ôl marwolaeth.

Os ydych yn byw yng Nghymru neu Loegr  a'ch bod yn cael rhai budd-daliadau, gallwch hefyd wneud cais am hyd at £1,000 o Daliad Costau AngladdYn agor mewn ffenestr newydd i helpu i dalu rhai o'r costau rhesymol eraill.

Yn yr Alban, y taliad cyfartalog yw £2,065Yn agor mewn ffenestr newydd am gyfraniad tuag at unrhyw gostau angladd rhesymol y mae angen i chi dalu am y gwasanaeth angladd neu'r car angladd. Mae Taliad Cymorth AngladdYn agor mewn ffenestr newydd yn helpu i dalu am gostau angladd os ydych yn byw yn yr Alban.

Yng Ngogledd Iwerddon, mae'r Gronfa Angladd Plant yn daliad untro o £3,056, i dalu am gostau angladd, y gellir ei dalu naill ai'n uniongyrchol i'r trefnydd angladdau neu i chi, neu ei rannu rhwng y ddau. Ni fydd yr hyn yr ydych yn ei ennill na faint sydd gennych mewn cynilion yn effeithio ar yr hyn a gewch. Nid oes angen i chi fod yn cael budd-daliadau i wneud cais. Am fwy o wybodaeth a sut i wneud caisYn agor mewn ffenestr newydd, gweler nidirect.

I gael cefnogaeth ymarferol ac emosiynol yn ystod y cyfnod hwn, efallai y bydd yr elusen marw-enedigaeth a marwolaeth newyddenedigol, Sands, yn gallu helpu. Darganfyddwch fwy ar wefan SandsYn agor mewn ffenestr newydd 

Bydd rhai pobl wedi trefnu eisoes i dalu am eu hangladd. Mae hyn fel arfer ar ffurf cynllun angladd rhagdaledig neu yswiriant angladd.

Fe allai’r person sydd wedi marw fod wedi rhagdalu trefnydd angladd neu gwmni gofal angladdau am fath penodol o angladd. Fe elwir hyn yn gynllun angladd.

Gyda chynllun angladd, rhaid i chi ddefnyddio’r trefnydd angladdau hwnnw, neu un o restr gymeradwy, i drefnu’r angladd.

Mae’n syniad da gwirio beth yn union sy’n rhan o’r cynllun cyn i chi drefnu’r angladd. Nid yw cynlluniau angladd fel arfer yn talu am holl gostau angladd felly rhaid i chi fod yn barod i dalu am beth o’r costau eich hunain.

Dyma fath o yswiriant sy’n talu cyfandaliad sefydlog a ddylai fod yn ddigon i dalu am gost angladd.

Weithiau mae’r yswiriant yn cael ei alw'n ‘gynllun i’r rhai dros 50 oed’.

Pan delir y lwmp swm, gallwch ddefnyddio’r arian i dalu am angladd gan unrhyw drefnydd angladdau.

Dylech wirio faint yw’r lwmp swm cyn gwneud unrhyw drefniadau ynghylch yr angladd.

Os bydd cost yr angladd yn uwch na’r swm hwnnw, bydd angen i chi dalu am unrhyw beth ychwanegol.

Yn anffodus nid oes un lle canolog neu gyfeirlyfr i wirio a oedd gan yr ymadawedig gynllun neu yswiriant angladd.

Os credwch fod ganddynt gynllun, dylech wirio eu gwaith papur a chwilio am gopi ohono.

Dylech hefyd wirio a gadwyd y cynllun gyda’r ewyllys, gyda chyfreithiwr teulu neu yn y banc.

Mae’n bosibl y bydd person sydd wedi marw wedi gadael arian yn eu cyfrif i dalu am eu hangladd.

Fodd bynnag, mae’r banc neu’r gymdeithas adeiladu yn rhewi eu cyfrif(on) unigol pan gânt wybod am farwolaeth yr unigolyn.

Fel arfer byddwch chi angen help yr ysgutor neu weinyddwr yr ystâd i gael gafael ar yr arian yn eu cyfrif unwaith y mae wedi’i rewi.

Serch hynny, weithiau gellir cael mynediad at yr arian yng nghyfrif yr ymadawedig heb eu cymorth.

Byddwch angen copi’r o’r dystysgrif farwolaeth o leiaf, ynghyd ag anfoneb am gostau’r angladd gyda’ch enw chi arni.

Efallai y bydd y banc neu’r gymdeithas adeiladu angen prawf o’ch hunaniaeth.

Yna gallant dalu biliau hanfodol yr angladd yn uniongyrchol i’r cwmni sy’n darparu’r gwasanaeth.

Nid yw’n syniad da cael mynediad at gyfrifon unigol yr unigolyn, hyd yn oed os ydych yn gwybod beth yw rhif PIN eu cerdyn debyd neu fanylion mewngofnodi ar gyfer bancio ar-lein.

Siaradwch â’r banc yn gyntaf os bydd angen i chi wneud hynny - neu fel arall gallech fynd i ddyfroedd dyfnion yn gyfreithiol.

Os oes gan y person sydd wedi marw gyfrif ar y cyd ble mae’r cydberchennog yn dal yn fyw, gall y person hwnnw barhau i ddefnyddio’r arian yn y cyfrif.

Yn aml bydd trefnydd angladdau yn gofyn am ran o’r arian ymlaen llaw.

Os na allwch wneud hynny, efallai y dylech ystyried cynnal angladd mwy fforddiadwy.

Opsiwn arall yw gofyn a allech chi dalu’r bil mewn rhandaliadau.

Os bydd y trefnydd yn cytuno i hynny, gallwch wedyn negodi’r rhandaliadau - ond sicrhewch y byddant yn fforddiadwy i chi.

Gall pwy bynnag sy’n talu am yr angladd - teulu, ffrindiau neu’r cyngor - geisio adfer costau o ystâd y person sydd wedi marw.

Weithiau, nid yw eu ystâd yn ddigon mawr i ysgwyddo hyn.

Os oedd gan y person sydd wedi marw ddyledion eraill, fel arfer costau angladd sydd yn cael eu talu yn gyntaf.

Er, bydd rhai dyledion a ddiogelwyd, fel morgais, yn cael eu talu cyn costau angladd.

Os byddwch chi’n cynnig talu am yr angladd, mae’n werth gwirio gyda gweinyddwr yr ystâd eich bod chi’n gallu adfer yr arian yn ddiweddarach os oes angen i chi.

Gallai gwybod faint o arian sydd yn yr ystâd i dalu am gostau angladd hefyd effeithio ar y math o angladd y dymunwch dalu amdano.

Ceisiwch beidio â theimlo dan bwysau i dalu am angladd na allwch ei fforddio.