Os ydych chi'n hunangyflogedig, ar incwm isel ac angen help ychwanegol gyda'ch costau byw, efallai y byddwch yn gallu gwneud cais am Gredyd Cynhwysol. Darganfyddwch fwy am beth i'w ddisgwyl a sut i wneud cais.
Beth sydd yn y canllaw hwn
- Hawlio Credyd Cynhwysol os ydych chi’n hunangyflogedig
- Sut ydw i’n profi fy mod i’n hunangyflogedig?
- Paratowch ar gyfer Credyd Cynhwysol
- Credyd Cynhwysol a’r llawr isafswm incwm
- Sut i wneud cais am Gredyd Cynhwysol
- Rhoi gwybod am eich incwm o hunangyflogaeth
- Sut mae treuliau’n effeithio ar eich Credyd Cynhwysol
- Rheoli eich incwm amrywiol
Hawlio Credyd Cynhwysol os ydych chi’n hunangyflogedig
Mae Credyd Cynhwysol yn fudd-dal misol y gallwch ei hawlio os ydych ar incwm isel ac angen cymorth ychwanegol gyda chostau byw a thai. Gallwch wneud cais am Gredyd Cynhwysol os ydych chi'n hunangyflogedig ond bydd angen i chi ddangos mai hunangyflogaeth yw eich prif waith.
Bydd ein Cyfrifiannell budd-daliadau yn rhoi amcangyfrif cyflym i chi o'r hyn y gallech ei gael. Mae'n werth gwirio hyd yn oed os nad ydych chi'n meddwl eich bod yn gymwys, fel nad ydych chi'n colli allan ar incwm hanfodol rydych chi â hawl iddo.
Sut ydw i’n profi fy mod i’n hunangyflogedig?
Os oes rhaid i chi wneud hawliad am Gredyd Cynhwysol, cewch eich gwahodd i gyfweliad porth yn eich Canolfan Byd Gwaith lleol.
Pwrpas y cyfweliad yw penderfynu ai eich gwaith yw eich prif waith. Yr hyn y mae'r Adran Gwaith a Phensiynau (DWP) yn ei alw'n 'hunangyflogaeth â thâl’.
Er mwyn dangos eich bod yn hunangyflogedig â thâl, rhaid i'r gwaith rydych chi'n ei wneud fod yn:
- rheolaidd
- drefnus - mae hyn yn golygu bod gennych anfonebau neu gyfrifon
- disgwyl iddo wneud elw.
Yn y cyfweliad porth, bydd angen i chi hefyd ddangos tystiolaeth o hyn wrth ddangos:
- derbynebau
- eich cynllun busnes
- copïau o anfonebau
- cyfrifon masnachu o'r flwyddyn flaenorol
- prawf eich bod wedi cofrestru’n hunangyflogedig gyda CThEF.
Os nad ydych chi'n dangos digon o dystiolaeth, efallai y bydd yr aseswr yn penderfynu nad ydych chi'n hunangyflogedig.
Mae hyn yn golygu y bydd angen i chi edrych, a bod ar gael, am waith arall tra byddwch chi'n cael Credyd Cynhwysol.
Paratowch ar gyfer Credyd Cynhwysol
Gall Credyd Cynhwysol ymddangos yn anodd os ydych chi'n jyglo busnes ac yn byw ar incwm tynn. Ond mae yna bethau y gallwch chi eu gwneud hyd yn oed cyn i chi wneud cais i wneud yn siŵr bod y broses mor llyfn â phosibl.
Ewch ar-lein
Disgwylir i chi wneud cais am Gredyd Cynhwysol ac adrodd eich incwm misol ar-lein.
Gall y Ganolfan Byd Gwaith ddarparu mynediad i'r rhyngrwyd neu ddweud wrthych am leoedd lleol lle gallwch ddefnyddio'r rhyngrwyd am ddim.
Os na allwch wneud cais ar-lein, bydd cymorth wyneb yn wyneb a ffôn ar gael nes y gallwch gael mynediad i'r rhyngrwyd.
Darganfyddwch ble i gael mynediad at gymorth ar-lein yn eich ardalYn agor mewn ffenestr newydd chi ar GoodThingsFoundation.
Cael cyfrif banc ar wahân
Mae'n arfer da cael cyfrif banc ar wahân ar gyfer eich busnes.
Mae hyn yn arbennig o bwysig gyda Chredyd Cynhwysol. Mae hyn oherwydd bod eich taliadau yn cael eu gweithio allan ar gyfer yr aelwyd gyfan yn hytrach nag i chi fel unigolyn.
Os ydych chi'n hunangyflogedig, nid oes angen i chi ddefnyddio cyfrif banc busnes oni bai eich bod eisiau.
Gallai cyfrif personol fod yn opsiwn rhatach.
Darganfyddwch fwy yn ein canllaw Sut mae dewis y cyfrif banc cywir
Mwy am Gredyd Cynhwysol os ydych chi’n hunangyflogedig
Darganfyddwch fwy am Gredyd Cynhwysol os ydych yn hunangyflogedig ar GOV.UK
Credyd Cynhwysol a’r llawr isafswm incwm
Os ydych chi wedi bod yn rhedeg eich busnes am 12 mis neu fwy pan fyddwch chi'n hawlio Credyd Cynhwysol, bydd y DWP yn gweithio allan eich taliad yn seiliedig ar y llawr isafswm incwm.
Mae hyn yn lefel tybiedig o enillion sy'n cael ei ddefnyddio i gyfrifo eich Credyd Cynhwysol pan fydd eich enillion gwirioneddol yn disgyn islaw. I gael dealltwriaeth fanylach o sut mae'r llawr isafswm incwm yn gweithioYn agor mewn ffenestr newydd, ewch i Turn2Us.
Pryd nad yw’r llawr isafswm incwm yn berthnasol?
Os yw eich busnes yn llai na 12 mis oed:
- Os yw'ch busnes yn llai na 12 mis oed, gelwir hyn yn gyfnod cychwyn busnes ac ni fydd y llawr isafswm incwm yn berthnasol i chi am flwyddyn.
- Yn ystod y cyfnod hwn, ni fydd yn rhaid i chi chwilio am waith cyflogedig arall.
- Bydd yn rhaid i chi fynychu cyfweliad bob tri mis i brofi eich bod chi'n dal i fod yn hunangyflogedig.
- Mae'n rhaid i chi fod yn gwneud yr hyn y gallwch chi i gynyddu eich enillion.
- Caniateir i chi un cyfnod cychwyn bob pum mlynedd.
Neu, os ydych chi'n bobl anabl a/neu riant sengl:
- Os ydych chi'n anabl a/neu'n rhiant sengl, ac yn y grŵp 'dim gofynion sy'n gysylltiedig â gwaith', neu'r grŵp 'cyfweliad sy'n canolbwyntio ar waith' neu 'paratoi ar gyfer gwaith', nid yw'r llawr isafswm incwm yn berthnasol.
Neu, os ydych wedi symud o fudd-daliadau presennol i Gredyd Cynhwysol:
- Os ydych chi wedi bod yn hunangyflogedig am lai na 12 mis, byddwch wedi'ch eithrio o'r llawr isafswm incwm am 12 mis.
Darganfyddwch fwy am Gredyd Cynhwysol yn ein canllaw Egluro Credyd Cynhwysol
I gael mwy o wybodaeth am hawlio Credyd Cynhwysol, eich ymrwymiadau, sancsiynau a gweithio wrth hawlio, darllenwch y daflen ‘Credyd Cynhwysol a Chi' ar wefan GOV.UK.
Os ydych yng Ngogledd Iwerddon, gallwch lawrlwytho canllaw o wefan nidirectYn agor mewn ffenestr newydd
Byw yng Ngogledd Iwerddon neu’r Alban?
In Northern Ireland, Universal Credit works differently. Find out more in our guide Sut i wneud cais am Gredyd Cynhwysol yng Ngogledd Iwerddon.
Yn yr Alban, efallai y byddwch yn cael cynnig rhai dewisiadau o ran sut y telir eich Credyd Cynhwysol. Darllenwch ein canllaw ar Sut i wneud cais am Gredyd Cynhwysol yn yr Alban.
Sut i wneud cais am Gredyd Cynhwysol
Sut i ddod o hyd i gymorth ychwanegol
Os ydy DWP yn gofyn i symud i Gredyd Cynhwysol a bod gennych gwestiynau, ffoniwch y llinell gymorth sydd ar eich Rhybudd Ymfudo.
Os ydych yn byw yng Nghymru, Lloegr neu’r Alban, gallwch hefyd gysylltu â Gwasanaeth Help i Hawlio Cyngor ar BopethYn agor mewn ffenestr newydd am gyngor di-enw, diduedd ac am ddim.
Ffyrdd y gallwch gysylltu â gwasanaeth cymorth Help i Hawlio Cyngor ar Bopeth:
Cymru a Lloegr
Mwy o fanylion ar Cyngor ar Bopeth yng Nghymru a LloegrYn agor mewn ffenestr newydd
Neu, yn Lloegr, ffoniwch 0800 144 8444. Yng Nghymru, ffoniwch 0800 024 1220.
Yr Alban
Ewch i Citizens Advice ScotlandYn agor mewn ffenestr newydd neu ffoniwch 0800 023 2581.
Gogledd Iwerddon
Mae Credyd Cynhwysol yn gweithio’n wahanolYn agor mewn ffenestr newydd – darganfyddwch fwy ar nidirect.
Defnyddio Gwasanaeth Video Relay Iaith Arwyddion Prydain (BSL) i'ch helpu gyda chamau cynnar eich cais Credyd Cynhwysol.
Gallwch ddod o hyd i ragor o wybodaeth yma:
- Cymru: ewch i Cyngor ar Bopeth CymruYn agor mewn ffenestr newydd
- Lloegr: ewch i Cyngor ar BopethYn agor mewn ffenestr newydd
- Yr Alban: ewch i Citizens Advice ScotlandYn agor mewn ffenestr newydd
- Gogledd Iwerddon: ewch i nidirectYn agor mewn ffenestr newydd
Defnyddio ein cyfrifiannell budd-daliadau
Os ydych chi’n byw ar incwm isel neu wedi cael sioc incwm, defnyddiwch ein cyfrifiannell Budd-daliadau i ddarganfod yn gyflym beth y gallech fod â hawl iddo.
Rhoi gwybod am eich incwm o hunangyflogaeth
Rhaid i chi adrodd eich enillion i'r DWP bob mis i barhau i gael Credyd Cynhwysol.
Os na fyddwch yn cyflenwi'r ffigurau hyn rhwng 7 diwrnod cyn a 14 diwrnod ar ôl eich dyddiad asesu bob mis, bydd eich taliad Credyd Cynhwysol yn cael ei oedi.
Bydd angen i chi wneud hyn ar-lein trwy fewnbynnu eich derbynebau gwirioneddol minws:
- Treth Incwm
- treuliau a ganiateir
- Yswiriant Gwladol (Dosbarth 2 a Dosbarth 4)
- unrhyw gyfraniadau pensiwn sy'n gymwys i gael rhyddhad treth.
Darganfyddwch fwy am sut i gyfrifo'ch incwm ar gyfer Credyd Cynhwysol ar wefan Revenue Benefits
Sut mae treuliau’n effeithio ar eich Credyd Cynhwysol
Os yw eich treuliau ar gyfer cyfnod asesu misol penodol yn anarferol o uchel, ni allwch eu gwrthbwyso yn erbyn eich incwm mewn cyfnodau asesu misol yn y dyfodol.
Mae hyn yn berthnasol hyd yn oed os yw'ch taliadau treuliau ar gyfer y mis yn uwch na'ch derbynebau.
Rheoli eich incwm amrywiol
Cymorth i Gynilo
Os ydych chi'n gweithio ac ar Gredyd Cynhwysol, efallai y byddwch chi'n gymwys i gael cyfrif Cymorth i Gynilo. Mae hyn yn rhoi bonws o hyd at 50% gan y llywodraeth ar eich cynilion.
Darganfyddwch fwy yn ein canllaw Esbonio Cymorth i Gynilo.
Os yw'ch incwm a'ch treuliau'n mynd i fyny ac i lawr o fis i fis, mae'n syniad da ei llyfnhau cymaint â phosibl trwy gydol y flwyddyn.
Mae hyn yn arbennig o bwysig gyda Credyd Cynhwysol oherwydd ei fod yn cael ei dalu'n fisol mewn ôl-ddyledion ac yn seiliedig ar y llawr isafswm incwm.
Felly, os oes gennych fis incwm isel ar ôl mis proffidiol - gallai cyfanswm cyfunol eich enillion a'ch Credyd Cynhwysol fod yn isel. Mae hyn oherwydd os yw'ch incwm yn disgyn o dan y llawr isafswm incwm, ni fydd yn cael ei ychwanegu.
I reoli eich incwm amrywiol, gweithiwch allan cyfanswm y swm rydych chi'n ei ennill mewn blwyddyn. Gwnewch yn siŵr eich bod yn ystyried eich holl dreuliau. Rhannwch ef â 12 i gael swm misol cyfartalog.
Pryd bynnag y byddwch chi'n ennill mwy na'r cyfartaledd mewn mis, ceisiwch roi'r ychwanegol i'r neilltu. Mae hyn fel y gallwch ei ddefnyddio pan fydd gennych fis llai proffidiol.
Hefyd, peidiwch ag anghofio cynllunio ar gyfer biliau anaml, fel Treth Incwm.
Darganfyddwch fwy yn ein canllaw Sut i gyllidebu ar gyfer incwm afreolaidd
Gofynnwch i’ch cwsmeriaid am daliadau rhannol
A yw'r rhan fwyaf o'ch gwaith yn llai eu nifer, ond mwy eu maint – lle rydych chi'n cael eich talu mewn cyfandaliad ar ôl ei gyflwyno neu ei gwblhau? Yna gofynnwch i'ch cwsmeriaid a fyddant yn caniatáu i chi bilio yn rheolaidd, yn ddelfrydol yn fisol.
Os ydyn nhw'n cytuno, bydd hyn yn helpu i lyfnhau eich incwm o fis i fis.
Adolygu eich treuliau
Edrychwch ar eich treuliau busnes a gweld a allwch newid o daliadau blynyddol i daliadau misol lle bo hynny'n bosibl.
Ar gyfer rhai treuliau, fel premiymau yswiriant, efallai y bydd angen i chi siopa o gwmpas am ddarparwr nad yw'n codi mwy am daliadau misol.
Help gyda chostau byw
Poeni am arian oherwydd rhenti cynyddol, biliau ynni uchel neu ddyled? Os felly, rydym yma i helpu.
Cymerwch y camau cyntaf i ddod o hyd i’ch ffordd ymlaen gyda’n canllawiau i’ch helpu gyda chostau byw.
Mynnwch gyngor ar ddyledion arbenigol i bobl hunangyflogedig
Os ydych yn cael trafferth gyda dyled busnes neu gartref, mae'r Llinell Ddyled Busnes yn cynnig gwasanaeth cynghori ar ddyledion am ddim i bobl hunangyflogedig a busnesau bach yng Nghymru, Lloegr a'r Alban.
