Sut i hawlio Taliad Anabledd Oedran Pensiwn

Mae’r Taliad Anabledd Oedran Pensiwn (PADP) yn fudd-dal i bobl sy’n byw yn yr Alban sy’n rhoi arian ychwanegol i chi os oes angen help arnoch gyda’ch gweithgareddau bod dydd oherwydd anabledd neu gyflwr iechyd hirdymor neu os ydych chi’n derfynol wael ac wedi cyrraedd oedran Pensiwn y Wladwriaeth. Mae wedi disodli’r Lwfans Gweini yn yr Alban i gyd. Os ydych chi’n byw yng Nghymru, Lloegr neu Ogledd Iwerddon, gallwch hawlio Lwfans Gweini o hyd.

Mae’r Taliad Anabledd Oedran Pensiwn yn cael ei dalu bob pedair wythnos a gall fod werth hyd at bron i £6,000 y flwyddyn. Mae ganddo ddwy gyfradd: is ac uwch. Mae’r swm a gewch yn 2025/26 yn dibynnu ar eich anghenion gofal. Mae’r taliad yn ddi-dreth.

• Y gyfradd is yw £73.90 yr wythnos. Mae ar eich cyfer chi os oes angen help neu oruchwyliaeth arnoch yn ystod y dydd neu’r nos.

• Y gyfradd uwch yw £110.40 yr wythnos. Mae ar eich cyfer chi os oes angen help neu oruchwyliaeth arnoch yn ystod y dydd a’r nos.

• Os yw meddyg neu nyrs cofrestredig wedi dweud eich bod chi’n derfynol wael, byddwch yn cael y gyfradd uwch yn awtomatig ac yn cael eich talu’n wythnosol ymlaen llaw.   

Fel arfer, ni allwch gael y Taliad Anabledd Oedran Pensiwn os ydych chi’n byw mewn cartref gofal ac mae’r awdurdod lleol yn talu am eich gofal.

Ond gallwch hawlio PADP o hyd os ydych chi’n byw mewn cartref gofal ac yn talu amdano eich hun.

Mae’r taliad i gyfrannu tuag at unrhyw anghenion gofal sydd gennych. Nid yw llawer o bobl yn sylweddoli nad oes angen i chi fod eisoes yn derbyn cymorth i wneud hawliad am y taliad. Yr hyn sy’n bwysig yw bod angen help arnoch oherwydd difrifoldeb eich cyflwr. Mae hyn yn golygu eich bod chi’n gweld rhai tasgau bob dydd yn anodd neu’n amhosibl heb gymorth – gallai fod yn mynd i mewn i fath, mynd i fyny neu i lawr grisiau, mynd i mewn neu allan o’r gwely neu wisgo eich hun.

Fel rhan o’ch cais bydd angen i chi ddarparu gwybodaeth ategol y gallech fod wedi elwa o’r cymorth hwn am o leiaf chwe mis. Nid oes angen i chi aros chwe mis wrth gasglu hyn, ac nid oes angen i chi fod wedi cael diagnosis, mae’n ymwneud â’r help sydd ei angen arnoch. Yn hytrach, bydd angen i chi ddisgrifio’ch sefyllfa yn ystod y chwe mis diwethaf gan ddangos bod angen help arnoch yn gyson.

• Mae angen i chi fod o oedran Pensiwn y Wladwriaeth. Yn yr Alban mae’n 66 oed neu’n hŷn, ewch i GOV.UK i wirio eich oedran Pensiwn y Wladwriaeth

• Nid yw eich cyllid yn cael ei ystyried.  Os yw’ch cyflwr yn golygu eich bod yn gymwys i gael help, byddwch chi’n ei gael waeth beth fo’ch incwm neu gynilion.

• Mae angen i chi fod â salwch neu anabledd sy’n golygu bod angen ‘help’ neu ‘oruchwyliaeth’ arnoch gyda gweithgareddau bob dydd. Nid oes rhestr swyddogol o gyflyrau cymwys - ond arthritis, symudedd gwael a dallineb, yw rhai o’r cyflyrau sy’n debygol o gael eu derbyn.

Mae Taliad Anabledd Oedran Pensiwn yn ddi-dreth ac nid yw’n seiliedig ar brawf modd. Mae hyn yn golygu nad yw faint o incwm rydych chi’n ei gael o Bensiwn preifat neu Bensiwn y Wladwriaeth, cyflogaeth, cynilion neu fuddsoddiadau yn berthnasol i benderfynu a allwch chi gael y taliad.

Ni waeth pa lefel o gynilion neu fuddsoddiadau sydd gennych - ni fyddant yn effeithio ar y swm y gallech ei gael.

Angen mwy o wybodaeth? Gallwch ymweld â mygov.scot i weld y manylion llawn am sut mae’r taliad yn gweithio

Os ydych chi’n meddwl y byddwch chi’n gallu cael y taliad ond eich bod yn ansicr o hyd –defnyddiwch y gwiriwr cymhwysedd am ddim ar mygov.scot. Mewn ychydig funudau byddwch yn gallu gweld a yw’n debygol y bydd eich cais yn llwyddiannus.

• Ar-lein: Mae hawlio Taliad Anabledd Oedran Pensiwn yn golygu cofrestru trwy myaccountYn agor mewn ffenestr newydd a chyflwyno dwy ran ar wahân o gais ar-lein.  

• Ffôn a phapur: Gallwch ffonio Social Security Scotland am ddim ar 0800 182 2222. Maen nhw ar agor rhwng 8am a 5pm, o ddydd Llun i ddydd Gwener. Byddant yn eich helpu i ddechrau eich cais a byddant yn anfon ffurflen bapur atoch i chi ei chwblhau a’i dychwelyd.

• Os ydych chi’n ddefnyddiwr iaith arwyddion: Os ydych chi’n ddefnyddiwr Iaith Arwyddion Prydain, gallwch ddefnyddio’r gwasanaeth Contact ScotlandYn agor mewn ffenestr newydd i gysylltu â Social Security Scotland.

Gall y broses ymgeisio deimlo’n frawychus yn enwedig os mai dyma’r tro cyntaf i chi wneud cais am fudd-dal neu os yw eich salwch neu anabledd yn ei gwneud hyd yn oed yn anoddach i chi gwblhau gwaith papur.

Mae’n gwbl ddealladwy os byddai’n well gennych bod rhywun yn eich helpu chi i wneud cais.  Dyna pam y caniateir i chi gael rhywun i wneud cais am Daliad Anabledd Oedran Pensiwn ar eich rhan.

Gallai hyn fod yn:

• aelod o’r teulu

• ffrind

• rhywun arall sy’n eich helpu, fel gofalwr neu weithiwr cymorth. Darganfyddwch fwy ar mygov.scot am sut i ddewis y person cywir

Gall gweithio allan pa fudd-daliadau sydd gennych hawl iddynt fod yn anodd. Darganfyddwch ble i gael cyngor arbenigol am ddim ar-lein, wyneb yn wyneb neu dros y ffôn. Gweler ein canllaw Ble alla i gael help a chyngor am fudd-daliadau.

Cymorth pellach

• Gallwch hefyd  ffonio llinell gymorth Independent Age ar 0800 319 6789 (dydd Llun i ddydd Gwener, 8.30am i 5.30pm) am gymorth os ydych chi’n cael anawsterau wrth wneud cais, fel darllen ffurflenni neu ddeall gwybodaeth gymhleth.

• Os ydych chi’n anabl, gallwch gael help gan VoiceAbility, gwasanaeth eiriolaeth budd-daliadau nawdd cymdeithasol yn yr Alban. Mae dwy ffordd o gael help ganddynt: naill ai trwy gysylltu â Social Security Scotland a chael atgyfeiriad neu drwy gysylltu â VoiceAbility yn uniongyrchol.

Os bydd eich iechyd yn gwella neu’n gwaethygu neu os bydd eich angen am help oherwydd eich anabledd yn newid, dylech roi gwybod i Social Security Scotland. Mae hyn er mwyn iddynt newid faint o arian rydych chi’n ei dderbyn ar gyfer y lefel o help sydd ei angen arnoch.

Gallwch gael help ychwanegol ar hyn trwy Gyngor ar Bopeth. Os nad ydych chi’n rhoi gwybod i Socital Security Scotland, rydych chi’n peryglu colli cymorth ychwanegol neu bydd angen ad-dalu arian nad oes gennych hawl iddo mwyach. Gweler ‘Sut i roi gwybod am newid mewn amgylchiadau’ yn ein canllaw Help i reoli eich arian os ydych chi’n derbyn budd-daliadau.   

Os ydych chi’n anhapus â phenderfyniad am eich budd-daliadau gan yr Adran Gwaith a Phensiynau (DWP), Social Security Scotland neu CThEF, mae’n bwysig dilyn y broses gywir – gweler ein canllaw Sut i apelio yn erbyn penderfyniad budd-daliadau.

Os oes eisoes gennych hawl i Lwfans Gweini, bydd Social Security Scotland yn symud eich budd-dal yn awtomatig i’r Taliad Anabledd Oedran Pensiwn newydd heb i chi orfod gwneud unrhyw beth.

Bydd Social Security Scotland yn ysgrifennu atoch pan fydd eich budd-dal yn dechrau symud a bydd yn ysgrifennu atoch eto pan fydd y symud wedi’i gwblhau.

Byddwch yn parhau i gael eich taliadau Lwfans Gweini rheolaidd gan y DWP tan bod eich budd-dal yn symud ac ni fydd unrhyw doriad

Byddwch yn cael yr un swm pan fydd eich budd-dal yn symud i Daliad Anabledd Oedran Pensiwn. I gael rhagor o wybodaeth am symud o Lwfans Gweini i PADP, Yn agor mewn ffenestr newydd ewch i Mygov.scot. 

Os ydych chi tua neu dros oedran ymddeol, mae nifer o fudd-daliadau y gallech eu hawlio.

Yn ogystal â’ch Pensiwn y Wladwriaeth, efallai y bydd gennych hawl i arian ychwanegol i helpu gyda’ch gwresogi yn y gaeaf, tocynnau trafnidiaeth am ddim a budd-daliadau eraill. Ewch i’n canllaw Budd-daliadau ar ôl ymddeol i weld mwy.