Wedi’i ddiweddaru diwethaf:
06 Ebrill 2025
Ydych chi’n athro sy’n ceisio cynllunio ar gyfer eich ymddeoliad? Efallai bod gennych gwestiynau am y Cynllun Pensiwn Athrawon a sut mae’n berthnasol i chi. Yn y blog hwn, byddwn yn edrych ar fanylion y cynllun ac yn darparu atebion i rai cwestiynau cyffredin, fel y gallwch wneud penderfyniadau gwybodus am eich dyfodol ariannol.
Os ydych chi'n addysgu yn:
Gogledd Iwerddon, gweler ein canllaw i Gynllun Pensiwn Athrawon Gogledd Iwerddon (NITPS).
Mae'r canllaw hwn yn esbonio sut mae'r Cynllun Pensiwn Athrawon (TPS) yn gweithio yng Nghymru a Lloegr.
Mae'r Cynllun Pensiwn Athrawon (TPS) wedi'i gynllunio'n benodol ar gyfer athrawon a'r rhai sy'n gweithio mewn rolau addysgu yng Nghymru a Lloegr. Ei nod yw darparu ffynhonnell incwm ddibynadwy, ddiogel i athrawon yn ystod ymddeoliad.
Mae’n gynllun bensiwn buddion wedi’u diffinio, sy’n seiliedig ar eich cyflog a hyd eich gwasanaeth yn hytrach na fuddsoddiadau. Byddwch chi a’ch cyflogwr yn talu i mewn i’r pensiwn. Byddwch yn derbyn Pensiwn y Wladwriaeth yn ogystal â phensiwn TPS.
Gallai fod yn ffynhonnell incwm rheolaidd yn ystod ymddeoliad, ond mae hefyd gennych y dewis i gymryd rhan ohono fel cyfandaliad.
Mae’r cynllun wedi’i lywodraethu gan y sefydliad Teachers’ PensionsYn agor mewn ffenestr newydd ac mae’n un o’r cynlluniau pensiwn sector cyhoeddus mwyaf yn y DU.
Mae’r swm y cewch o’r TPS yn dibynnu ar amryw ffactorau, megis eich oedran, cyflog a hyd eich gwasanaeth pensiynadwy.
Mae’r rhan fwyaf o athrawon sy’n gymwys wedi ymrestru yn y cynllun Cyfartaledd Gyrfa, lle mae’r pensiwn yn seiliedig ar gyfran o’u cyflog a enillwyd bob blwyddyn. O’r flwyddyn hon, os ydych yn y cynllun Cyfartaledd Gyrfa, byddwch yn derbyn 1/57fed o’ch enillion pensiynadwy ar gyfer pob blwyddyn o wasanaeth. Cadwch mewn cof efallai bydd ffactorau ac addasiadau ychwanegol ynghlwm.
Am amcangyfrif cywir o’ch hawl i bensiynau, defnyddiwch gyfrifiannell pensiynau ar-lein Teachers’ PensionsYn agor mewn ffenestr newydd Mae’r cyfrifiannell hwn hefyd yn rhoi gwybod faint y gallwch ei gymryd fel cyfandaliad.
Mae pensiynau TPS yn fynegrifol, sy’n sicrhau bod gwerth pensiynau’n cadw lan gyda chwyddiant dros amser.
Mae pensiynau TPS sydd eisoes yn cael eu talu allan yn cynyddu'n flynyddol oherwydd y Cynnydd Pensiynau (PI), sy'n cael ei gymhwyso i bensiynau gwasanaeth cyhoeddus.
Mae PI bob amser yn cael ei gymhwyso ar y dydd Llun cyntaf sy’n cwympo ar neu ar ôl 6 Ebrill. PI yn y flwyddyn dreth 2025/26 yw 1.7%. Mae hyn wedi'i gymhwyso ers 7 Ebrill 2025.
Mae'r swm rydych yn ei dalu i'ch TPS yn dibynnu ar y swm rydych yn ei ennill bob mis. Os ydych yn ennill mwy un fis nag rydych fel arfer, er enghraifft oherwydd goramser, gallai eich cyfraniadau gynyddu. Bydd pobl sy'n ennill llai hefyd yn talu llai i'r cynllun.
Mae'r cyfraddau cyfraniadau yn newid yn flynyddol ym mis Ebrill. O 1 Ebrill 2025, y cyfraddau yw:
| Cyflog blynyddol | Cyfraniad |
|---|---|
|
Hyd at £34,872.99 |
7.4% |
|
£34,873 i £46,943.99 |
8.9% |
|
£46,944 i £55,660.99 |
9.9% |
|
£55,661 i £73,768.99 |
10.5% |
|
£73,769 i £100,590.99 |
11.6% |
|
£100,591 neu fwy |
12% |
Gallwch hefyd dalu mwy i’r cynllun os hoffech.
Y cynharaf y gallwch gymryd arian o’ch pensiwn TPS fel arfer yw 55 oed (57 o 6 Ebrill 2028), oni bai bod angen i chi ymddeol yn gynnar oherwydd iechyd gwael. Ond mae eich pensiwn wedi'i gynllunio i chi ei gymryd ar eich oedran pensiwn arferol (NPA).
Mae eich NPA yn dibynnu ar y cynllun sydd gennych a phryd y gwnaethoch ymuno, ond ar hyn o bryd mae:
Mae'n bwysig nodi y gall y llywodraeth adolygu a newid gofynion oedran pensiwn yn y dyfodol, felly mae'n werth cael y wybodaeth ddiweddaraf am unrhyw addasiadau posibl.
Gallwch hefyd ddechrau tynnu arian o'r pensiwn a pharhau i weithio mewn rhai amgylchiadau, er enghraifft os ydych yn ymddeol yn raddol neu os ydych wedi ymddeol yna dychwelyd i'r gwaith.
Yn dibynnu ar eich amgylchiadau, roedd dau brif gynllun pensiwn a allai fod yn berthnasol i chi: y cynllun ‘Cyflog Terfynol’ a’r cynllun ‘Cyfartaledd Gyrfa’. Roedd y cynllun Cyflog Terfynol dim ond ar gael i bobl a ddechreuodd ddysgu cyn 1 Medi 2015.
Ers 2022, mae'r rhan fwyaf o'r bobl hynny wedi cael eu symud i'r cynllun Cyfartaledd Gyrfa, sy'n cyfrifo'ch pensiwn yn seiliedig ar gyfran o'ch cyflog a enillir bob blwyddyn trwy gydol eich gyrfa. Roedd rhai athrawon hŷn yn cael aros ar y cynllun cyflog terfynol os byddent yn well eu byd arno.
Gall gymryd seibiant yn eich gyrfa addysgu effeithio ar faint o arian sy'n cronni yn eich TPS. Os ydych yn cael seibiant yn eich gyrfa, bydd eich pensiwn yn seiliedig ar y gwasanaeth pensiynadwy byddwch wedi'i gronni hyd at y seibiant. Ar ôl i chi ddychwelyd i addysgu, bydd eich gwasanaeth pensiynadwy yn parhau o'r man y gwnaethoch chi adael.
Fodd bynnag, efallai y bydd rhai rheolau ac ystyriaethau ychwanegol yn dibynnu ar hyd eich egwyl ac a yw'n absenoldeb rhiant cydnabyddedig, cyfnod sabothol, neu'n absenoldeb di-dâl neu'n newid gyrfa.
Mae'r TPS yn darparu budd-daliadau i'ch anwyliaid os byddwch farw. Gall y meini prawf a'r cymwyseddau budd-dal penodol amrywio yn dibynnu ar eich amgylchiadau.
Os oeddech yn aelod gweithredol o'r cynllun ar adeg eich marwolaeth, efallai y bydd gan eich priod neu bartner sifil cofrestredig hawl i dderbyn pensiwn goroeswr. Mae'r pensiwn hwn fel arfer yn gyfran o'r pensiwn y byddech wedi'i dderbyn pe byddech wedi byw tan eich oedran pensiwn arferol.
Efallai y bydd dibynyddion eraill, fel eich plant neu bartneriaid cymwys oedd yn cyd-fyw gyda chi, yn gymwys i gael buddion goroeswyr. Mae’n hanfodol cadw eich enwebiad o fuddiolwyr yn gyfredol â Phensiynau Athrawon i sicrhau eu bod yn derbyn y budd-daliadau hyn os byddwch farw.
