Sut i ddewis eich opsiynau buddsoddi pensiwn eich hun

Bydd darparwr eich pensiwn (neu’r ymddiriedolwyr) fel arfer yn defnyddio amrywiaeth o fuddsoddiadau i helpu i dyfu eich arian – neu eu harian os ydynt wedi addo incwm ymddeoliad i chi yn lle.

Ar gyfer llawer o bensiynau, ar ôl unrhyw gyfraniadau gennych chi a/neu eich cyflogwr, twf buddsoddiad fydd fel arfer yn cael yr effaith fwyaf ar faint fydd gennych pan fyddwch yn ymddeol.

Mae’r mathau o fuddsoddiadau y gallai darparwyr pensiwn eu defnyddio yn cynnwys:

• bondiau'r llywodraeth neu fondiau corfforaethol – lle mae darparwr eich pensiwn yn rhoi benthyg arian i eraill
• stociau a chyfranddaliadau – lle maent yn prynu a gwerthu rhannau o gwmnïau gwahanol
• nwyddau – lle maen nhw'n prynu a gwerthu rhywbeth ffisegol, fel aur neu nwy
• eiddo
• arian parod.

Gan y gall buddsoddiadau fynd i fyny ac i lawr mewn gwerth, mae cronfeydd pensiwn fel arfer yn defnyddio cymysgedd o fuddsoddiadau i gydbwyso'r risg. Gelwir hyn yn arallgyfeirio ac yn ei hanfod mae'n golygu os bydd rhai buddsoddiadau'n mynd i lawr, gobeithio y bydd y lleill yn aros yr un peth neu'n cynyddu.

Pan fyddwch yn ymuno â phensiwn, bydd eich arian yn aml yn cael ei fuddsoddi’n awtomatig ar eich rhan – fel arfer yng nghronfa ‘rhagosodedig’ eich cynllun pensiwn. Mae cronfeydd rhagosodedig fel arfer yn defnyddio ystod o fuddsoddiadau sy'n bodloni anghenion y rhan fwyaf o aelodau'r cynllun.

Efallai y bydd gennych hefyd yr opsiwn i ddewis ble y caiff eich arian ei fuddsoddi, yn dibynnu ar y math o bensiwn sydd gennych. Gall eich darparwr pensiwn neu gyflogwr ddweud wrthych ba fath o bensiwn sydd gennych os nad ydych yn siŵr.

Efallai y gallwch ddewis eich buddsoddiadau eich hun os oes gennych:

• bensiwn cyfraniadau wedi’u diffinio neu
• pensiwn personol

Ni allwch ddewis eich buddsoddiadau eich hun os oes gennych:

• bensiwn buddion wedi’u diffinio (a elwir yn aml yn gynllun cyflog terfynol neu gyfartaledd gyrfa) neu
• cynllun cyfraniadau wedi’u diffinio cyfunol.

Os hoffech yr opsiwn hwn, gallech ystyried sefydlu cynllun pensiwn ar wahân fel cynllun pensiwn buddsoddi personol  (SIPP).

Os ydych chi’n ystyried dewis eich buddsoddiadau eich hun, gwiriwch yn gyntaf a ydych chi’n hapus gyda chronfa ‘rhagosodedig’ eich darparwr pensiwn – lle mae’ch arian fel arfer yn cael ei roi’n awtomatig.

Gelwir y rhain yn aml yn gronfeydd ‘ffordd o fyw’ neu ‘ddyddiad targed’, gyda rheolwyr cronfeydd proffesiynol yn rheoli eich arian ar eich rhan. Mae hyn yn golygu y gallant ddefnyddio eu profiad o fuddsoddi i:

• ledaenu eich arian ar draws ystod o fuddsoddiadau
• gwirio na fydd eich arian ymddeol yn cael ei leihau gan chwyddiant
• ystyried ffioedd a thaliadau.

Bydd llawer o gronfeydd rhagosodedig yn gwneud dewisiadau buddsoddi yn seiliedig ar eich dyddiad ymddeol disgwyliedig.

Mae hyn fel arfer yn golygu y bydd eich darparwr pensiwn yn cymryd llai o risgiau gyda’ch arian po agosaf y byddwch yn cyrraedd ymddeoliad, gan fod llai o amser i adennill unrhyw golledion buddsoddi.

Er enghraifft, gallai darparwr eich pensiwn:

• buddsoddi mewn buddsoddiadau mwy peryglus pan fyddwch yn iau – mae’r rhain yn debygol o dyfu dros gyfnodau hir o amser ond gallent fynd i fyny ac i lawr yn y tymor byr
• symud eich arian i fuddsoddiadau mwy sefydlog wrth i chi nesáu at eich oedran ymddeol, fel bondiau'r llywodraeth ac arian parod.

Mae cronfa rhagosodedig fel arfer yn tybio y byddwch yn:

• ymddeol ar eich ‘oedran pensiwn arferol’ – mae hyn yn dibynnu ar reolau eich cynllun, ond yn aml mae’r un peth â’ch oedran Pensiwn y WladwriaethYn agor mewn ffenestr newydd
• tynnu eich arian pensiwn i gyd allan pan fyddwch yn ymddeol, felly na fydd arian ar ôl i’w fuddsoddi – er enghraifft, efallai y byddwch yn cymryd cyfandaliad arian parod a defnyddio'r gweddill i gael incwm gydol oes (blwydd-dal).

Mae hyn yn golygu efallai y byddwch am ystyried ffordd wahanol o fuddsoddi eich arian os ydych yn bwriadu:

• ymddeol yn gynharach neu'n hwyrach na'ch oedran pensiwn arferol – fel arfer gallwch gael mynediad at eich pensiwn o 55 oed (57 oed o fis Ebrill 2028)
• cymryd incwm ymddeoliad hyblyg – lle rydych yn cael rhywfaint o'ch arian ac yn gadael y gweddill wedi'i fuddsoddi nes eich bod am ei gymryd allan (a elwir yn tynnu pensiwn i lawr).

I gael rhagor o wybodaeth am eich opsiynau, gweler ein canllaw Beth allaf ei wneud gyda fy nghronfa bensiwn?

Os ydych yn 50 oed neu’n hŷn, gallwch hefyd drefnu apwyntiad Pension Wise am ddim a diduedd i drafod y gwahanol ffyrdd y gallwch gymryd arian o’ch cronfa bensiwn.

Os ydych wedi penderfynu peidio ag aros gyda chronfa bensiwn rhagosodedig eich darparwr pensiwn, neu os gofynnwyd i chi ddewis, bydd angen i chi wneud rhai penderfyniadau eich hun.

Bydd eich darparwr pensiwn fel arfer yn cynnig amrywiaeth o gronfeydd eraill y gallwch ddewis rhyngddynt, yn aml gyda themâu gwahanol, megis:

• buddsoddiadau moesegol sy'n osgoi rhai diwydiannau fel gamblo, tybaco neu fwyngloddio
• buddsoddiadau o wlad benodol
• buddsoddiadau sy'n dilyn cyfraith Islamaidd (Sharia).

Bydd y dewis o fuddsoddiadau o fewn pob cronfa yn cael ei reoli gan reolwyr cronfa proffesiynol.

Fel arfer gallwch ddewis buddsoddi mewn un gronfa neu wasgaru eich arian dros nifer o gronfeydd. Fel arfer bydd gan eich darparwr pensiwn lwyfan ar-lein neu ap symudol y gallwch ei ddefnyddio i newid eich opsiynau, neu gallwch eu ffonio.

Er mwyn eich helpu i benderfynu, dylai eich darparwr pensiwn restru gwybodaeth fel:

• sut mae pob cronfa yn cael ei buddsoddi
• sut mae'r gronfa wedi perfformio yn y gorffennol
• y costau rheoli cronfa y bydd angen i chi eu talu – canran a godir yn flynyddol fel arfer
• os yw'r gronfa yn risg uchel, canolig neu isel.

Efallai y bydd opsiwn robo-fuddsoddi hefyd, lle caiff eich arian ei ddewis yn awtomatig ar eich cyfer yn seiliedig ar faint o risg rydych chi'n fodlon ei gymryd. Mae hyn fel arfer yn seiliedig ar holiadur risg y byddwch yn ei lenwi pan fyddwch yn cofrestru.

Cyn penderfynu dewis eich buddsoddiadau eich hun, gwnewch yn siŵr eich bod yn gyfforddus â’r cysyniad o fuddsoddi eich arian pensiwn. Cofiwch:

• gall eich buddsoddiadau fynd i fyny ac i lawr mewn gwerth, felly mae risg y byddwch yn cael llai yn ôl na’r hyn rydych wedi’i dalu i mewn
• ni fyddwch yn gallu cael mynediad at eich pensiwn tan o leiaf 55 oed (57 o Ebrill 2028)
• byddwch yn talu taliadau am bob cronfa rydych yn buddsoddi ynddi – er enghraifft, 1% o'r arian rydych wedi'i fuddsoddi fel ffi reoli flynyddol.

Mae hyn yn golygu y bydd angen i chi ystyried llawer o bethau wrth reoli eich buddsoddiadau pensiwn, gan gynnwys:

• lefel y risg rydych yn fodlon ei chymryd – mae buddsoddiadau risg is yn llai tebygol o ostwng mewn gwerth, ond fel arfer bydd eich arian yn tyfu ar gyfradd arafach
• y ffordd orau o rannu'ch arian rhwng gwahanol fathau o fuddsoddiadau neu lefelau risg
• faint sydd ei angen ar eich arian i dyfu bob blwyddyn i guro chwyddiant – mae prisiau'r gyfradd yn cynyddu dros amser (£1 nawr yn prynu llai i chi yn y dyfodol).

Am fwy o help a gwybodaeth, gweler ein canllawiau:

• Canllaw dechreuwyr i fuddsoddi
• Buddsoddi mewn ymddeoliad
• Ffioedd cynllun pensiwn

Gall ymgynghorydd ariannol roi cyngor i chi ar sut i fuddsoddi eich arian.

Gall ein teclyn Darganfyddwch ymgynghorydd ymddeoliad eich helpu i ddod o hyd i ymgynghorydd sy'n arbenigo mewn cynllunio ymddeoliad ar-lein, wyneb yn wyneb a thros y ffôn.

I gael mwy o wybodaeth, gweler ein canllaw Dewis ymgynghorydd ariannol.

O leiaf unwaith y flwyddyn, mae’n werth gwneud yn siŵr eich bod dal yn gyfforddus gyda manylion eich cronfeydd a ddewiswyd:

• lefel risg
• perfformiad (faint mae eich arian pensiwn wedi newid), a
• taliadau a ffioedd.

Gallwch ddod o hyd i'r wybodaeth hon ar eich datganiad blynyddol. Efallai y byddwch am wirio’n amlach po agosaf y byddwch at gyrraedd eich ymddeoliad, neu os ydych yn rheoli eich buddsoddiadau pensiwn eich hun.