Sut mae treth yn gweithio ar incwm pensiwn

Fel arfer byddwch yn talu Treth Incwm ar enillion sy'n uwch na'ch Lwfans Personol. Mae hyn yn cynnwys incwm o: 

• gyflog
• elw o hunangyflogaeth
• pensiynau, gan gynnwys Pensiwn y Wladwriaeth
• rhai budd-daliadau penodol. 

Gweler fwy o enghreifftiau o'r incwm sy'n cyfrifYn agor mewn ffenestr newydd ar GOV.UK.

Ar gyfer blwyddyn dreth 2024/25 (6 Ebrill i 5 Ebrill), y Lwfans Personol safonol yw £12,570. Ond gallai fod yn: 

• £13,830 os ydych yn hawlio'r Lwfans PriodasolYn agor mewn ffenestr newydd 
• £15,640 os ydych yn hawlio'r Lwfans Pobl DdallYn agor mewn ffenestr newydd 
• rhwng £0 a £12,570 os ydych yn ennill rhwng £100,000 a £125,140
• £0 os ydych yn ennill mwy na £125,140.

Os oes gennych arian wedi'i gynilo neu ei fuddsoddi mewn ISA, mae unrhyw incwm a gewch ohono yn ddi-dreth.  

Gallwch hefyd ennill rhywfaint o incwm di-dreth o fathau eraill o gynilion a buddsoddiadau. Gelwir hyn yn Lwfans Cynilo Personol (PSA) ac mae'n golygu bob blwyddyn dreth y gallwch fel arfer ennill hyd at: 

• £1,000 os ydych yn drethdalwr cyfradd sylfaenol
• £500 os ydych yn drethdalwr cyfradd uwch
• £0 os ydych yn drethdalwr cyfradd ychwanegol.  

Os yw cyfanswm eich incwm yn llai na £17,570, yn aml gallwch ennill hyd at £6,000 o gynilion neu fuddsoddiadau heb dalu treth. Gelwir hyn yn gyfradd gychwynnol ar gyfer cynilion. 

Am fwy o wybodaeth, gan gynnwys y lwfans ar gyfer difidendau a sut i dalu treth os byddwch yn mynd dros y terfyn, gweler ein canllaw Sut mae treth ar gynilion a buddsoddiadau yn gweithio.

O 55 oed (57 o Ebrill 2028), fel arfer gallwch gymryd hyd at 25% o'ch pensiwn yn ddi-dreth - cyn belled nad ydych yn cymryd mwy na'r lwfans cyfandaliad (LSA). 

Fel arfer mae'r LSA yn £268,275, ond gallai fod yn uwch os oes gennych lwfans oes wedi’i ddiogeluYn agor mewn ffenestr newydd - dylai CThEF fod wedi anfon tystysgrif atoch yn dweud beth yw eich lwfans wedi’i ddiogelu.

Efallai y byddwch yn gallu cymryd mwy na 25% yn ddi-dreth os dechreuoch eich pensiwn cyn Ebrill 2006 ac mae rheolau'ch cynllun yn caniatáu hynny.  

Os oes gennych bensiwn buddion wedi'u diffinio  (a elwir yn aml yn gynllun cyflog terfynol neu gyfartaledd gyrfa), fel arfer gallwch gymryd hyd at 25% fel cyfandaliad di-dreth. Bydd y gweddill yn incwm rheolaidd trethadwy pan fyddwch yn ei gymryd. 

 Os oes gennych bensiwn cyfraniadau wedi'u diffinio, gallwch gymryd hyd at 25% o'ch pensiwn fel cyfandaliad di-dreth a: 

• gadael y gweddill a fuddsoddwyd a chymryd incwm trethadwy yn ôl yr angen, o'r enw tynnu i lawr pensiwn. 
• cael incwm gwarantedig trethadwy trwy brynu blwydd-dal. 
• cymryd un neu fwy o gyfandaliadau trethadwy, gyda hyd at 25% o bob swm yn cael ei dalu'n ddi-dreth. 

Am fwy o wybodaeth, gweler ein canllaw llawn am eich opsiynau pensiwn, gan gynnwys sut y gallai pob taliad gael ei drethu.  

Os ydych yn 50 oed neu'n hŷn, gallwch hefyd gael apwyntiad Pension Wise am ddim  i drafod y gwahanol ffyrdd y gallwch gymryd arian o'ch cronfa bensiwn. 

Os byddwch yn penderfynu cymryd eich pensiwn fel un neu fwy o gyfandaliadau, bydd o leiaf 75% o bob swm fel arfer yn cael ei gyfrif fel incwm. Mae hyn yn golygu y gallech ennill digon i symud i fand uwch o Dreth Incwm.  

Gallwch weld bandiau Treth IncwmYn agor mewn ffenestr newydd a bandiau Treth Incwm yr AlbanYn agor mewn ffenestr newydd ar GOV.UK. 

Os yw cyfandaliad yn debygol o'ch gwthio i gyfradd uwch, gallech ystyried lledaenu'ch taliadau pensiwn ar draws sawl blwyddyn dreth i'ch helpu i dalu llai o dreth. 

Gallai cymryd arian trethadwy o bensiwn cyfraniadau wedi'u diffinio sbarduno'r lwfans blynyddol prynu arian (MPAA). Mae hyn yn cynnwys cymryd un neu fwy o gyfandaliadau trethadwy neu gymryd unrhyw incwm trethadwy o dynnu i lawr.  

Unwaith y caiff ei sbarduno, mae'r MPAA yn lleihau'r swm y gallwch ei dalu i bensiwn cyfraniadau wedi'u diffinio ac elwa o ryddhad treth hyd at £10,000 y flwyddyn. Mae hyn yn cynnwys rhyddhad treth a chyfraniadau cyflogwyr.   

Cyn cymryd arian o bensiwn cyfraniadau wedi’u diffinio, gweler ein canllaw am y lwfans blynyddol prynu arian am fwy o wybodaeth. 

Os byddwch yn penderfynu cymryd eich pensiwn fel un neu fwy o gyfandaliadau, bydd eich darparwr yn aml yn defnyddio cod treth dros dro neu argyfwng ar gyfer y taliad. 

Mae hyn fel arfer yn golygu bod y cyfandaliad a gewch yn cael ei drin fel eich bod yn derbyn y swm hwn bob mis, felly gallai cyfradd y Dreth Incwm y byddwch yn ei thalu fod yn uwch nag y dylai fod.  

Er enghraifft, os gwnaethoch gymryd cyfandaliad o £10,000, bydd cod treth argyfwng yn cymryd bod eich incwm bellach o leiaf £120,000 y flwyddyn yn uwch. Mae hyn yn golygu y byddech yn talu o leiaf y gyfradd uwch o Dreth Incwm, neu'r gyfradd uwch yn yr Alban.

Edrychwch sut i adennill treth ordaledig am beth i'w wneud os ydych wedi talu gormod. 

Fel arfer, caiff Treth Incwm ei chyfrifo a'i thalu gan eich darparwr pensiwn cyn iddo dalu unrhyw arian i chi. Mae'ch darparwr yn defnyddio eich cod treth i gyfrifo faint o dreth y byddwch yn ei thalu. 

Gallwch wirio'ch cod trethYn agor mewn ffenestr newydd ar GOV.UK a diweddaru unrhyw beth sy'n anghywir.  

Bydd angen i chi hefyd lenwi ffurflen dreth HunanasesiadYn agor mewn ffenestr newydd os: 

·       oes gennych incwm o hunangyflogaeth dros £1,000 neu

·       bod cyfanswm eich incwm dros £150,000.

Mae incwm o'ch Pensiwn y Wladwriaeth yn cyfrif fel enillion trethadwy, ond mae'n cael ei dalu heb ddidyniad treth.

Mae hyn yn golygu bod unrhyw Dreth Incwm sy'n ddyledus gennych yn cael ei thalu gan eich darparwr pensiwn preifat fel arfer, felly bydd eich incwm pensiwn arall yn cael ei leihau cyn i chi ei dderbyn.  Mae eich cod treth yn dweud wrth eich darparwr faint o dreth y mae angen i chi ei thalu.

Enghraifft: Os ydych yn derbyn £5,000 y flwyddyn o'ch pensiwn preifat a £11,500 o Bensiwn y Wladwriaeth, bydd eich darparwr pensiwn preifat fel arfer yn talu unrhyw dreth sy'n ddyledus gennych ar y cyfanswm o £16,500 a gewch. 

Os nad oes gennych ffynonellau incwm eraill ac yn ennill digon i dalu treth, bydd angen i chi dalu unrhyw dreth eich hun.

Mae sut i wneud hyn yn dibynnu ar ba bryd y cyrhaeddoch chi eich oedran Pensiwn y WladwriaethYn agor mewn ffenestr newydd os oedd:

• cyn 6 Ebrill 2016, bydd yn rhaid i chi gwblhau ffurflen dreth Hunanasesiad bob blwyddyn
• ar neu ar ôl 6 Ebrill 2016, bydd CThEF yn anfon bil treth atoch i dalu.

Ni fydd angen i chi dalu cyfraniadau Yswiriant Gwladol ar ôl i chi gyrraedd eich oedran Pensiwn y Wladwriaeth, oni bai eich bod yn hunangyflogedig.– Yna bydd angen i chi eu talu tan ddiwedd y flwyddyn dreth honno. 

Os nad ydych yn cael y swm llawn o Bensiwn y Wladwriaeth, gwiriwch a allwch gynyddu eich Pensiwn y Wladwriaeth gyda chyfraniadau Yswiriant Gwladol gwirfoddol.

Gallwch hawlio eich Pensiwn y Wladwriaeth pan fyddwch yn cyrraedd eich oedran Pensiwn y WladwriaethYn agor mewn ffenestr newydd. Ond gallwch gynyddu'r swm a gewch drwy oedi neu atal eich cais.  

Ni fyddwch yn talu unrhyw dreth ar eich Pensiwn y Wladwriaeth tra nad ydych yn ei gael, a gallai hyn olygu eich bod yn talu llai o dreth yn gyffredinol os oes gennych incwm arall fel cyflogau o hyd.

Pan fyddwch yn gwneud neu'n ailddechrau eich hawliad, byddwch yn dechrau talu treth ar y swm uwch – fel arfer drwy newid eich cod treth fel bod unrhyw dreth sy'n ddyledus yn cael ei chymryd o'ch incwm arall.

Efallai y bydd gennych hefyd yr opsiwn i gymryd eich taliadau wythnosol wedi’i oedi ar unwaith. Mae'r ffordd y cyfrifir treth yn dibynnu ar hyd y cyfnod rydych chi wedi gohirio amdano. 

Os ydych yn hawlio eich Pensiwn y Wladwriaeth o fewn 12 mis o gyrraedd eich oedran Pensiwn y Wladwriaeth, mae gennych yr opsiwn o gymryd yr arian fel cyfandaliad.  Gelwir hyn yn daliad ôl-ddyddiedig.

Mae'r arian yn cael ei ychwanegu at weddill eich incwm i gyfrifo cyfradd y Dreth Incwm y byddwch yn ei thalu, yn y flwyddyn dreth yr oedd i fod i gael ei thalu yn wreiddiol.

Os gwnaethoch gyrraedd eich Pensiwn y Wladwriaeth cyn 6 Ebrill 2016 ac oedi am dros flwyddyn, mae gennych yr opsiwn o gymryd yr arian fel cyfandaliad.

Mae'r holl swm yn cael ei drethu ar y gyfradd uchaf o Dreth Incwm y byddwch fel arfer yn ei thalu, yn y flwyddyn dreth rydych yn derbyn yr arian.  

Er enghraifft, os ydych yn drethdalwr cyfradd sylfaenol bydd eich cyfandaliad yn cael ei drethu ar 20%. Os nad ydych yn ennill digon i dalu Treth Incwm, bydd eich cyfandaliad yn ddi-dreth. 

Darganfyddwch fwy yn ein canllaw am ohirio eich Pensiwn y Wladwriaeth.

Gwnewch yn siŵr bob amser eich bod yn talu'r swm cywir o dreth – yn enwedig os yw'ch incwm wedi newid neu os ydych yn derbyn sawl math.  

Gallwch wirio eich bod yn talu'r swm cywir o drethYn agor mewn ffenestr newydd ar GOV.UK - gan gynnwys faint y dylech fod yn ei dalu.  

Os ydych wedi symud dramor, neu yn bwriadu symud dramor, mae ein canllaw ar symud ac ymddeol dramor yn egluro beth sy'n digwydd i'ch incwm pensiwn. 

Os nad ydych yn ennill digon i dalu Treth Incwm, efallai y byddwch yn dal i weld bod eich cyflogwr neu ddarparwr pensiwn yn cymryd symiau fel petaech yn gwneud.

Mae hyn oherwydd bod eich Lwfans Personol di-dreth fel arfer yn cael ei ddyrannu i un ffynhonnell incwm, fel eich swydd neu bensiwn. 

I atal eich incwm arall rhag cael ei drethuYn agor mewn ffenestr newydd, cysylltwch â CThEF a gofyn iddynt rannu'ch Lwfans Personol ar draws eich holl ffynonellau incwm. Gallwch hefyd adennill unrhyw dreth ordaledig.

Gallwch hawlio unrhyw dreth rydych wedi'i gordalu'n ôl. Efallai y bydd CThEF hefyd yn ei dalu'n ôl i chi yn awtomatig ar ddiwedd y flwyddyn dreth. 

Gallwch wirio sut i hawlio ad-daliad trethYn agor mewn ffenestr newydd ar GOV.UK i weld beth sydd angen i chi ei wneud, gan gynnwys pa ffurflenni y gallai fod angen i chi eu cwblhau.

Os ydych yn ennill llai na £20,000 y flwyddyn, gallwch gael cymorth am ddim gyda phroblemau treth.: 

• Os ydych yn agos at 60 oed neu'n hŷn, gallwch gysylltu â Tax Help for Older PeopleYn agor mewn ffenestr newydd 
• os ydych o dan 60 oed, gallwch gysylltu â TaxAidYn agor mewn ffenestr newydd – gallant helpu os nad yw CThEF yn gallu datrys eich mater treth yn gyntaf. 

Mae gan The Low Incomes Tax Reform GroupYn agor mewn ffenestr newydd hefyd ganllawiau ar-lein yn rhad ac am ddim y gall unrhyw un eu cyrchu.